ကျား/မတန်းတူရေးဆိုင်ရာ အလေးထားမှုနှင့် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေး

နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ(နအဖ)အစိုးရက ၂၀၀၇ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလတွင် အမျိုး သားညီလာခံ၏လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို အပြီးသတ်ခဲ့သည်။

ထိုညီလာခံကို နအဖစစ်အစိုးရ၏ စီစဉ်ညွှန်ကြား ထိန်းချုပ်မှုဖြင့် ကျင်းပခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ညီလာခံ၏ရလာဒ်မှာ “အခြေခံမူများနှင့် လိုက်နာရမည့်အသေးစိတ်မူများ” ဟု အမည်ရသော အထောက်အထားစာတမ်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။

ထိုအခြေခံမူများကို ကျား/မဆိုင်ရာ တန်းတူညီမျှမှုရှုဒေါင့်မှ သုံးသပ်ရလျှင် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့် အနှစ်သာရ (၂)ပိုင်းစလုံးတွင် အပြစ်အနာများနှင့် ပြည့်နှက်နေသည်ဟု ဆိုရပေမည်။ တနည်းဆိုရလျှင် ကျား/မဆိုင်ရာ တန်းတူရှိမှု မူဝါဒနှင့် လုပ်ငန်းစဉ်များအပေါ် တက်ကြွလှုပ်ရှားသော အမျိုးသမီးအင်အားစုများ၏ အဓိပ္ပါယ်ပြည့်၀ သောပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု (လုံးဝ)မရှိသည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများဖြင့် ထိုအခြေခံမူများ ပေါ်ထွက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

အမျိုးသမီးများ၏ အဓိပ္ပါယ်ပြည့်ဝသော ပူးပေါင်းပါဝင်မှုကို ချန်လှပ်ထားခြင်းကြောင့် အမျိုးသားညီလာခံ၏ ရလာဒ်သည် ကျား/မဆိုင်ရာတန်းတူရေး ရှုဒေါင့်အမြင်မှကြည့်လျှင်လည်း ဥပဒေကြောင်းအရ လွန်စွာအားနည်း သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ညီလာခံသို့တက်ရောက်လာသူ ကိုယ်စားလှယ် (၇၀၂)ဦးအနက် အမျိုးသမီးပါဝင်မှုမှာ (၅) % သာရှိခဲ့ပြီး ညီလာခံသို့တက်ရောက်ခွင့်ရရှိသူ အမျိုးသမီးအဖွဲ့အစည်းများသည်လည်း ထိုစဉ်က စစ်အစိုး ရ၏ လက်အောက်ခံ အဖွဲ့အစည်းများသာဖြစ်ခဲ့သည်။

အနှစ်သာရအပိုင်းတွင်လည်း အပေါ်ယံကြည့်ပါက အမျိုးသမီးနှင့် အမျိုးသားများအတွက် တန်းတူရှိမှုကို အာမခံ ပေးသယောင်ရှိသော ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံသည် အခြေခံမူများနှင့်ပါတ်သက်ပြီး အားနည်းချက်(၂)ခု ရှိနေသည် ကိုတွေ့ရသည်။ ပထမတခုမှာ ထိုဥပဒေသများသည် ယေဘူယျအလွန်ဆန်ပြီး ၎င်းတို့၏အဓိပ္ပါယ်ဆောင်မှု အား ထိန်းချုပ်ကိုင်တွယ်ရန် ယန္တယားမရှိခြင်းဖြစ်သည်။ ပေါ်ပေါက်လာမည့်အစိုးရများအတွက် မည်သို့သော အရေးယူဆောင်ရွက်မျိုးလုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်သည်ကို ထိုဥပဒေသများက အသေးစိတ်ဖော်ပြထားခြင်း မရှိ ပေ။ ဥပမာအားဖြင့် အခန်း(၁) နံပါတ် -၂၁(က)တွင် “နိုင်ငံသားအားလုံးသည် တန်းတူရည်တူ အခွင့်အရေးရှိရ မည်” ဟုဆိုထားသည်။ အလားတူပင် နိုင်ငံသားများ၏ အခွင့်အရေးများနှင့်တာဝန်အား ပြဌာန်းပေးထားသော အခန်း(၈) နံပါတ် – (၃၄၇)တွင် “နိုင်ငံတော်သည် မည်သူ့ကိုမဆို ဥပဒေအရာတွင် တန်းတူညီမျှ အခွင့်အရေး ရရှိစေရမည်။ ထို့အပြင် ဥပဒေ၏အကာအကွယ်ကိုလည်း တန်းတူညီမျှစွာ ရယူပိုင်ခွင့်ရှိရမည်”ဟု ဖော်ပြထား သည်။ နံပါတ် – (၃၄၈)တွင် “နိုင်ငံတော်သည် ပြည်ထောင်စု သမတနိုင်ငံတော်၏ မည်သည့်နိုင်ငံသားကိုမျှ လူမျိုး၊ ဇာတိ၊ ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာ၊ ရာထူးဌာနန္ဒရ၊ အဆင့်အတန်း၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီး၊ ဆင်းရဲချမ်းသာတို့ကို အကြောင်းပြုပြီး ခွဲခြားမှုမရှိစေရ” စသဖြင့် ပါဝင်သော အချက်များကို လေ့လာနိုင်သည်။

ဒုတိယတခုမှာ လိင်သတ်မှတ်ချက်များ ဖော်ပြထားသော အခြားပြဌာန်းချက်များကြောင့် အာမခံချက်များ အား နည်းနေသည်။ အခြေခံမူများ၏ ဥပဒေသတော်တော်များများတွင် “အမျိုးသမီး”ဟူသော စကားလုံးကို “မိခင်” ဟူသောအထူးသတ်မှတ်ချက်ဖြင့် ရည်ညွှန်းထားသည်။ ဥပမာ – အခန်း(၈) နံပါတ် – (၃၅၁) တွင် “မိခင်များ၊ ကလေးသူငယ်များနှင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများသည် ဥပဒေအရ သတ်မှတ်ထားသော သက်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများကို အညီအမျှခံစားခွင့်ရှိစေရမည်”ဟု ဆိုထားသည်။ ထိုပြဌာန်းချက်သည် မိခင်များ (သို့မ ဟုတ်) ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများအတွက် အတိအကျသတ်မှတ်ပေးထားသည့်သဘော မသက်ရောက်ဘဲ ဥပဒေများပြဌာန်းကာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးများအပေါ် ထူးခြားသော အထူးသတ်မှတ်ချက်များဖြင့် ဆက် ဆံရမည်ဟု အစိုးရကို အခွင့်အာဏာပေးထားခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့နည်းတူ အခန်း(၁) နံပါတ်(၂၆-ခ)တွင် “နိုင်ငံ တော်သည် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းများ၏ လုပ်ငန်းခွင်အာမခံချက်ရရှိရေး၊ အိမ်ထောင်ရှင် အမျိုးသမီးဝန်ထမ်းများ မီးဖွား ခြင်းဆိုင်ရာ အကျိုးခံစားခွင့်ရရှိရေးနှင့် အငြိမ်းစားဝန်ထမ်းများ စားဝတ်နေမှု သက်သာချောင်ချိရေးတို့အတွက် လိုအပ်သည့်ဥပဒေများပြဌာန်းပေးရမည်”ဟုဆိုထားသည်။ သို့သော်လည်း ဖော်ပြထားသော အခွင့်အရေးများ သည် အမျိုးသမီးများအတွက် မဖြစ်မနေလုပ်ဆောင်ပေးရန် မဟုတ်သည်ကို အခန်း(၁၅) နံပါတ် (၄၅၁) ပါ ပြ ဌာန်းချက်ဖြစ်သည့် “နိုင်ငံတော်သည် ဥပဒေပြုရာတွင်လည်းကောင်း၊ အုပ်ချုပ်ရာတွင်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံ တော်၏ အခြေခံမူများနှင့်အညီ အလေးဂရုပြုဆောင်ရွက်ရမည်။ သို့ရာတွင် ထိုသို့ဆောင်ရွက်စေရန် မည်သည့် တရားရုံးတွင်မျှ တရားစွဲဆိုခွင့်မရှိစေရ” ဟူသည့်အချက်ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် သိရှိနိုင်သည်။ ထို့အပြင် အခန်း(၈) နံပါတ်(၃၅၂)အရ ရှင်းလင်းစွာနားလည်နိုင်သည်မှာ အစိုးရတာဝန်ရာထူးများခန့်အပ်ရာတွင် လိင်ကိုအခြေခံပြီး သတ်မှတ်မှုကို ကန့်သတ်ထားသည်။ သို့သော်လည်း “ အမျိုးသားများနှင့်သာ လျော်ကန် သင့်မြတ်သော ရာထူးတာဝန်များအတွက် အမျိုးသားများသာ ရွေးချယ်ခန့်အပ်ခြင်းကို ဤပုဒ်မအရ အကန့် အသတ်မဖြစ်စေရ” ဟုထပ်လောင်းဖော်ပြထားပြန်သည်။ ဆိုလိုရင်းမှာ အစိုးရက အကြောင်းအရာတခုအတွက် တာဝန်ပေးမှုတွင် အမျိုးသမီးများသည် သဘာဝအရမသင့်တော်ဟု သတ်မှတ်ပါက ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းသည် ဤနေရာတွင် အကျုံးမဝင်တော့ပေ။

ကျား/မဆိုင်ရာတန်းတူရှိမှုအား မြှင့်တင်ပေးသည့် အားအကောင်းဆုံးနည်းလမ်းများသည် မြန်မာနိုင်ငံက လက် မှတ်ထိုးထားသော CEDAW (ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ အမျိုးသမီးများအပေါ် တဖက်သတ်ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ ပပျောက်ရေးစာချုပ်) ကဲ့သို့ နိုင်ငံတကာသဘောတူစာချုပ်များတွင် ပါရှိသည်။ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေအရင်းအမြစ် များအား ပြည်တွင်းတရားရုံးများတွင် အသုံးပြုနိုင်ပါက  အမျိုးသမီးများအတွက် ခိုင်မာသော တန်းတူရှိမှု လမ်း ကြောင်းပေါ်သို့ ပြည်တွင်းဥပဒေများဖြင့် တွန်းပို့ရာတွင် လွန်စွာအသုံးဝင်မည်ဖြစ်သည်။

ညောင်နှစ်ပင်အမျိုးသားညီလာခံမှ ထွက်ပေါ်လာသော အခြေခံမူများသည် ကျား/မဆိုင်ရာတန်းတူရှိမှု ရှု ထောင့်မှကြည့်ပါက အောင်မြင်မှု မရှိသောမူများသာဖြစ်နေသည်။ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ၏ အခြေခံမူများ ပေါ်ထွက် လာသောလုပ်ငန်းစဉ်တခုလုံးသည် ဥပဒေကြောင်းအရ အားနည်းချက်များစွာရှိသည့်အနက် လွတ်လပ်သော အမျိုးသမီးအဖွဲ့အစည်းများ၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှု မရရှိခြင်းသည် အဓိက အကြောင်းအချက်ကြီးတခု ဖြစ်သည်။ အခြေခံမူများအား အပေါ်ယံကြည့်ပါက တန်းတူမှုကိုအာမခံချက်ပေးထားသည်ဟု ထင်ရသော်လည်း  ယေဘူ ယျဆန်ခြင်း၊ ဥပဒေကြောင်းအရ လိုက်ပါဆောင်ရွက်ပေးသော သဘောသဘာဝမရှိခြင်း၊ အခြေခံဥပဒေအတွင်း  အမျိုးသမီးများအား ထုံးတမ်းစဉ်လာအရ “မိခင်”များအဖြစ်သာမြင်သော အမြင်များကို ထည့်သွင်းပြဌာန်းထား ခြင်းတို့ကြောင့် အပေါ်ယံအာမခံချက်များသည်လည်း အရာမဝင်ဖြစ်နေရသည်။

ထို့အပြင် ဖွဲ့စည်းပုံသည် စစ်တပ်အား လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ အကန့်အသတ်မရှိ၊ များပြားစွာပေးထားခြင်းဖြင့် အမျိုးသမီးများ၏ နိုင်ငံရေးအာဏာရယူခွင့်ကို ပိုမိုအကန့်အသတ်ဖြစ်စေသည်သာမက စစ်ပွဲများအတွင်း တိုင်း ရင်းသူအမျိုးသမီးများအပေါ် ကျူးလွန်သော လိင်အခြေခံအကြမ်းဖက်မှုများကို ဆက်လက်အားပေး အထောက် အကူပြုစေသည်။ အရေးကြီးသည့်အချက်တခုမှာ အခြားခေတ်မီသောအခြေခံဥပဒေများတွင် ထည့်သွင်းသည့် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာခွဲတမ်းစနစ်အပါအဝင် ကျား/မဆိုင်ရာ တန်းတူရှိမှုအားမြှင့်တင်ပေးရန် အသုံးပြုသော အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းယန္တယားအများအပြားမပါဝင်ခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အနာဂတ် ဒီမိုကရက်တစ်ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုပေါ်ထွန်းရေးအတွက် ယနေ့ လွှတ်တော်တွင်း လွှတ်တော်ပ ဖွဲ့စည်းပုံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးလမ်းကြောင်းများ ဖော်ဆောင်ရာတွင် လွတ်လပ်သောအမျိုးသမီး အဖွဲ့အစည်းများ ပါဝင်သော ကျား/မ ဆိုင်ရာ တန်းတူမှုအပေါ် အခြေခံသည့် အမြင်သဘောထားများ ထည့် သွင်း ပါဝင်လာရေးသည် အရေးကြီးသောလုပ်ငန်းရပ်ဖြစ်ကြောင်း ပြည်သူလူထုကို တင်ပြလိုက်ရပါသည်။