ရေမြေခြားက နွေဦးတော်လှန်ရေးရဲ့ အမျိုးသမီးများ

Honest Information (HI)

အဝါရောင်တီရှပ်အကျီ၊ အပြာဖျော့ဖျော့ ဂျင်းဘောင်းဘီဝတ်ဆင်ထားကာ ထဘီအလံကိုင်ထားတဲ့ အမျိုးသမီးတစ်ဦးဟာ ဆန္ဒပြလူထုနဲ့အတူ ချီတက်လမ်းလျှောက်နေပါတယ်။ အမျိုးသမီးရဲ့ ဆံပင်နဲ့ကိုယ်ပေါ်မှာ မိုးရေအနည်းငယ်စိုနေပေမယ့် မိုးစက်တွေကိုမမှုနိုင်ဘဲ အားမာန်အပြည့်နဲ့ ကြွေးကြော်သံတွေကို ဟစ်ကြွေးနေပါတယ်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ပြည်နယ်အသီးသီးမှာရောက်ရှိနေကြတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေဟာ ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့တော်မှာ စုရုံး ပြီး အိမ်ဖြူတော်ရှေ့မှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြရာမှာ မဖြူပန်းနုခင်တစ်ယောက် ပါဝင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြတဲ့ သပိတ်စစ်ကြောင်းတွေ မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်း ပေါ်ပေါက်လာသလို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အသီးသီးကိုရောက်နေတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေဟာလည်း သူတို့ရောက်နေတဲ့နိုင်ငံတွေကနေ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ကန့် ကွက် ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။

ပြည်ပရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေဟာ ကန့်ကွက် ဆန္ဒပြရုံတင်မကဘဲ ဆုတောင်းပွဲတွေ၊ ရန်ပုံငွေဈေးရောင်းပွဲတော်တွေ ပြုလုပ်တာ၊ သံအမတ်ကြီးတွေ သံရုံးဝန်ထမ်းတွေကို CDM မှာပါဝင်ဖို့ တိုက်တွန်းတာ၊ သက်ဆိုင်ရာ ကမ္ဘာ့ထိပ်ပိုင်း ခေါင်း ဆောင်တွေကို အိတ်ဖွင့်ပေးစာပေးပို့တာ စတဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေကို နွေဦးတော်လှန်ရေး အစောပိုင်းကာလကတည်းက ပါဝင်ခဲ့ လှုပ်ရှားခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုလှုပ်ရှားမှုတွေကို ရှေ့တန်းကနေ တက်တက်ကြွကြွ ဆောင်ရွက်နေသူတွေထဲမှာ အမျိုးသမီးတွေလည်း ပါဝင်ခဲ့ကြပါ တယ်။

အဲ့ဒီထဲမှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနေ စိတ်ကျန်းမာရေးပညာရှင် ကုသရေးဆိုင်ရာ ပါရဂူကျောင်းသူတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ မဖြူပန်းနုခင် တစ်ယောက်လည်း ပြည်ပရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားတစ်ယောက်အနေနဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပါဝင်လာတာပါ။

“ မြန်မာပြည်ရဲ့ ဒီမိုကရေစီနဲ့ လွတ်လပ်ခွင့်ပြန်လည်ရရှိရေးကို တတ်နိုင်သမျှ ကိုယ်ပိုင်ကိုယ်စွမ်းရှိသလောက်ပါဝင်မှသာ လိပ်ပြာလုံမယ်ဆိုတဲ့စိတ် အစထဲကရှိခဲ့တယ်။ နိုင်ငံခြားရောက်နေတဲ့ မြန်မာတစ်ယောက်အနေနဲ့ ဒီမတရားမှုကြီးနဲ့ ပတ် သက်ပြီး လုပ်နိုင်တာတွေအများကြီးရှိမယ်လည်းယုံကြည်ခဲ့တယ်”လို့ မဖြူပန်းနုခင်က သူ့ရပ်တည်ချက်ကို ပြောပြပါတယ်။

မဖြူပန်းနုခင်ဟာ ဖေဖော်ဝါရီလအစထဲက စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို မြန်မာပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံးက လက်မခံတဲ့အကြောင်း တွေ၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုကို နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ ကြည့်မနေဘဲ မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့ ရပ်တည်ပေးပါဆိုတဲ့ အကြောင်းတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်အမတ်တွေ၊ သက်ဆိုင်ရာအစိုးရတွေဆီကိုစာရေးတာ၊ တောင်းဆိုမှု တွေလုပ် တာ၊ မြန်မာပြည်ကဖြစ်ပေါ်နေတဲ့အခြေအနေတွေကို ဘာသာပြန်ပြီး နိုင်ငံတကာသတင်းဌာနတွေဆီပို့ပေးတာ၊ ကုလသမဂ္ဂက တာဝန်ရှိသူတွေထံ အီးမေးတွေပို့တာ စတဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေကို ပြည်ပရောက် မြန်မာတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ တွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ်။

အဲ့ဒီနောက် မတ်လကစတင်ပြီး မြန်မာပြည်က ပြည်သူတွေခံစားနေရတဲ့ စိတ်ဒဏ်ရာတွေကို ကုစားပေးနိုင်ဖို့အတွက် စိတ်ကျန်းမာရေးပညာပေးလုပ်ငန်းတွေကို အဓိကလုပ်ကိုင်ခဲ့ပါတယ်။

“ ချစ်ခင်တဲ့သူတွေမျက်စိရှေ့မှာ အသတ်ခံရတာတွေ ဖမ်းဆီးခံရတာတွေ တွေ့ရတဲ့အခါမှာ တစ်နိုင်ငံလုံးက အထိုက် အလျှောက်တော့စိတ်ဒဏ်ရာတွေဖြစ်နေတယ်။ ထိရောက်အောင် ကုပေးဖို့ဆိုတာကလည်း အရမ်းကိုခက်ခဲတဲ့အခြေအနေ ဖြစ်တယ်။ ဒီနေ့အထိ လုံခြုံမှုမရှိတဲ့အတွက် စိတ်ဒဏ်ရာတွေ ကုသဖို့ကမလွယ်ကူဘူး။ စိတ်ဒဏ်ရာကို ကုလို့မရသေးရင် တောင် အနာမရင်းအောင်ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးပိုင်းဆိုင်ရာ ပညာပေးအများကြီး လုပ်ဖြစ်တယ်။” လို့ မဖြူပန်းနုခင်ကဆိုပါတယ်။

သတင်းမီဒီယာနဲ့ ဆိုရှယ်မီဒီယာကတစ်ဆင့် စိတ်ကျန်းမာရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ နည်းလမ်းတွေဝေမျှပေးတာ၊ မြန်မာပြည်က စိတ်ကျန်းမာရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့အဖွဲ့တွေနဲ့ချိတ်ဆက်ပြီး သင်တန်းပေးတာ စတာတွေကိုဆောင်ရွက်နေပါတယ်။

“ တော်လှန်ရေး တစ်နေ့အောင်မြင်မှာပဲလို့ယုံကြည်တယ်။ အဲ့အထိရောက်ဖို့ စိတ်ခွန်အားမပြတ်တောက်သွားဖို့ အရေးကြီး တယ်။ ကိုယ်တတ်တဲ့ပညာနဲ့စိတ်ကျန်းမာရေးပိုင်းဆိုင်ရာ အသိပညာဝေမျှပေးရင်းနဲ့ တော်လှန်ရေးခွန်အားမပြတ်သွား အောင် လုပ်ဆောင်နေတာဖြစ်တယ်”လို့ မဖြူပန်းနုခင်ကဆိုပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ပြည်တွင်းမှာ အမျိုးသမီးရေးရာကိစ္စရပ်တွေကို ကူညီနေတဲ့ Sister to Sister အဖွဲ့မှာလည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင်ပြည်တွင်းက အမျိုးသမီးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး စစ်တပ်က အမျိုးသမီးတွေအပေါ် ကျူးလွန်နေ မှုတွေကို သက်သေအထောက်အထားတွေစုဆောင်းကာ UN Women အဖွဲ့ဆီကိုတင်ပြတာ၊ အမျိုးသမီးတွေ ဖမ်းဆီးခံ၊ သတ်ဖြတ်ခံရတဲ့အခြေအနေတွေကို ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် မေရီလော်လာနဲ့တွေ့ဆုံပြီး မြန်မာ နိုင်ငံကအမျိုးသမီးတွေအရေးအတွက် တင်ပြတောင်းဆိုတာတွေပြုလုပ်ခဲ့တယ်လို့ မဖြူပန်းနုခင်ကပြောပါတယ်။

မဖြူပန်းနုခင်တစ်ယောက် တပတ်ကို နာရီ ၆၀ လောက်လုပ်ကိုင်ရတဲ့ အလုပ်နှစ်ခုအပြင် ကျောင်းတက်ရင်း တော်လှန်ရေး အတွက်လည်း မလစ်ဟင်းအောင် တတ်နိုင်သလောက်ကြိုးပမ်းနေရတာပါ။ တော်လှန်ရေးအတွက်အစည်းအဝေး တွေလုပ် တာ၊ မြန်မာပြည်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတချို့လုပ်တဲ့အခါမှာ နိုင်ငံတွေရဲ့ အချိန်ကွာဟမှုကြောင့် အိပ်ရေးပျက်တာတွေ များတာကြောင့် ကျန်းမာရေးမထိခိုက်အောင်လည်း ဂရုစိုက်ရပါသေးတယ်။

“ အလုပ်နှစ်ခုနဲ့ ကျောင်းအလုပ်တွေကြောင့်မို့ တော်လှန်ရေးအတွက် ကိုယ်လုပ်ချင်တဲ့အရာတွေအတွက် အချိန်အပြည့် အဝမရှိဘူးဖြစ်နေတာ အကြီးမားဆုံးစိန်ခေါ်မှုပါပဲ” လို့ မဖြူပန်းနုခင်ကဖွင့်ဟပါတယ်။

မဖြူပန်းနုခင်နည်းတူ နွေဦးတော်လှန်ရေးအတွက် လိုအပ်တာတွေကို ပြည်ပကနေတတ်နိုင်သမျှဆောင်ရွက်နေသူကတော့ ဟောင်ကောင်မှာနေထိုင်တဲ့ ဒေါက်တာဖြူဖြူသင်းဇော်ပါ။

စစ်အာဏာသိမ်းပြီး သုံးရက်မြောက်လောက်အထိ ဘာမှမလုပ်ချင်လောက်အောင် စိတ်ဓာတ်ကျကာ ဘာလုပ်ရမှန်း မသိ ခဲ့တဲ့ အခြေအနေနဲ့ရင်ဆိုင်ခဲ့ပြီးနောက် မတရားမှုတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကို မျက်ဝါးထင်ထင်မြင်ရတဲ့ အခါမှာ တော့ ဘာမှမလုပ်ဘဲ နေရတာကို အပြစ်ရှိသလိုခံစားရပြီး တတ်နိုင်တဲ့ဘက်က ပါဝင်လာပါတော့တယ်။

ဒေါက်တာဖြူဖြူသင်းဇော်ဟာ UN ကိုစစ်အာဏာသိမ်းမှုလက်မခံကြောင်း စာတွေပို့တာ၊ ရန်ပုံငွေကောက်ခံမှုတွေ စတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပါဝင်ခဲ့တဲ့အပြင် တော်လှန်ရေးအတွက် လုပ်ဆောင်နေတဲ့ နိုင်ငံတကာက မြန်မာစကော်လာတွေ စုပေါင်း ပြီး ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ (International Society of Myanmar Scholars and Professionals -ISMSP) မှာပါဝင်တာ၊ ဒေသ တွင်းလူငယ်တွေနဲ့ ဒီမိုကရေစီအရေး ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်တာ၊ သုတေသနတွေမှာပါဝင်ဆောင်ရွက်ပေးတာ၊ Webinar (အွန်လိုင်း ဆွေးနွေးပွဲ) တွေမှာ ပါဝင် ဟောပြောတာ၊ Science in Exile လို နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေမှာ Steering committee member အဖြစ် အရွေးချယ်ခံပြီး မြန်မာ့အရေးကို ဆွေးနွေးတာစတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။

(Science in Exile အဖွဲ့ဆိုတာက ကမ္ဘာပေါ်မှာ ပဋိပက္ခတွေ ၊ စစ်ပွဲတွေ ၊ ဖိနှိပ်မှုတွေကြောင့် နေရပ်မှတိမ်းရှောင် ထွက်ပြေးခဲ့ရတဲ့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ မတိမ်ကောအောင် ဒုက္ခမရောက်အောင်ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့တည်ထောင်ထားသော အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ပါတယ်။)

“အစ်မက ပန်းချီဆွဲတော့ fund raising (ရန်ပုံငွေ) အတွက်ပန်းချီတွေဆွဲပေးနေတာတွေရှိတယ်။ အစ်မအနေနဲ့တော့ ပြည်တွင်းကလူငယ်တွေ၊ ကျောင်းသားတွေကို စာသင်ပေးတာမျိုး ideology revolution ပုံစံမျိုးအမြဲအဆက်အသွယ် ရှိပါတယ်။ ISMSP ကတစ်ဆင့် Funding ထောက်ပံ့တာတွေလည်းရှိပါတယ်”လို့ ဒေါက်တာဖြူဖြူသင်းဇော်က သူ့လှုပ်ရှားမှု တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြောပြပါတယ်။

တော်လှန်ရေးအတွက် အချိန်တွေပေးနေသလို တစ်ဖက်မှာရှိတဲ့ အလုပ်မှာ အားမထည့်နိုင်တော့တဲ့ အခြေအနေတွေအထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။ အိပ်ချိန်မမှန်တာနဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုဒဏ်တွေကြောင့် ခြောက်လနီးပါးကြာတဲ့အခါမှာတော့ ခြေကုန်လက်ပန်း ကျလာ ပါတော့တယ်။ ရေရှည်တိုက်ပွဲဖြစ်တဲ့အတွက် သက်လုံကောင်းအောင် ပြန်အားထုတ်ပြီး ကိုယ်လုပ်နိုင်တာနဲ့ မလုပ်နိုင်တာ တွေကို ခွဲခြားပြီး မဟာဗျူဟာကျကျလုပ်ဖို့ လိုတယ်လို့ သူကဆိုပါတယ်။

အထက်ပါအမျိုးသမီးတွေနည်းတူ နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ ရှေ့တန်းကနေ တက်တက်ကြွကြွပါဝင်နေသူကတော့ တောင်ကိုးရီးယားနိုင်ငံမှာနေထိုင်တဲ့ ကျောင်းဆရာမတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ မရွှေမိုးပဲဖြစ်ပါတယ်။

မရွှေမိုးအတွက် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အဖမ်းခံရတဲ့အဖြစ်အပျက်က စိတ်အထိခိုက်ရဆုံးအဖြစ်အပျက်ဖြစ်ခဲ့ပြီး နေပြည် တော်က မမြသွဲ့သွဲ့ခိုင်ကျဆုံးတဲ့ အဖြစ်အပျက်ပြီးနောက်မှာတော့ ဒီတော်လှန်ရေးမှာ ပါဝင်ဖို့ဆုံးဖြတ်ချက်ပိုမိုခိုင်မာခဲ့ပါ တော့တယ်။

ကိုရီးယားသတင်းဌာနတွေ၊ နိုင်ငံတကာသတင်းဌာနတွေကို မြန်မာပြည်နဲ့ပတ်သက်တဲ့သတင်းတွေပို့တာ၊ ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ ပါဝင်တာ၊ လွှတ်တော်တွေသွားတာ၊ လွှတ်တော်အမတ်တွေနဲ့တွေ့ပြီး မြန်မာပြည်နဲ့ပတ်သက်တဲ့အကြောင်းတွေပြောပြတာ စတဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေနဲ့စတင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီနောက် အလှူငွေကောက်ခံတာ၊ ရန်ပုံငွေရှာတာ စတဲ့အပိုင်းတွေအပြင် အခုဆိုရင် NUG Support Team မှာပါဝင်ပြီး တော်လှန်ရေးစကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲတွေမှာ ပါဝင်တာ စတဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေကို ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။

တော်လှန်ရေးအတွက် လှုပ်ရှားမှုတွေလုပ်ရင်း တစ်ဖက်ကလည်း အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းအလုပ်အတွက် အချိန်ပေးရကာ အိပ်ချိန်နည်းပါးတဲ့အတွက် ဆေးသွင်းရတဲ့အခြေအနေနဲ့ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပါသေးတယ်။

အလားတူ ကနေဒါမှာနေထိုင်တဲ့ ဒေါ်ရီရီစိန်တစ်ယောက်လည်း ၁၉၈၈ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ကိုယ်တိုင်ကြုံတွေ့ဖူးခဲ့တဲ့ သူဖြစ်တဲ့အတွက် နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာလည်း ဒီမိုကရေစီတိုက်ပွဲအတွက် ထပ်မံပါဝင်လာပြန်ပါတယ်။

ဒေါ်ရီရီစိန်ဟာ ကနေဒါမှာ မြန်မာအင်အားစုတွေပြုလုပ်တဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင် ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာပါဝင်ခဲ့သလို ဆန္ဒပြပွဲ အတွက်လိုအပ်တဲ့ အလံတွေချုပ်ပေးတာ၊ ရန်ပုံငွေရှာတဲ့ဈေးရောင်းပွဲတွေမှာ Volunteer (စေတနာ့ဝန်ထမ်း) အဖြစ်ပါဝင် လုပ်ကိုင်တာ စတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကိုပြုလုပ်နေပါတယ်။

CDM သမားတွေ၊ တော်လှန်ရေးသမားတွေ၊စားဝတ်နေရေးခက်ခဲနေသူတွေ၊ စစ်ဘေးရှောင်တွေအတွက် ကိုယ်တိုင်ရှာလို့ ရသမျှဝင်ငွေနဲ့ တတ်နိုင်သမျှထောက်ပံ့မှုတွေပြုလုပ်နေပါသေးတယ်။

“ အလှူပိုလုပ်နိုင်အောင် အလုပ်တွေကို အချိန်တိုးလုပ်ပြီး တစ်ရက်ကို စုစုပေါင်း သုံးနာရီခွဲလောက်ပဲအိပ်ချိန်ရလိုက်တဲ့ နေ့တွေလည်းရှိတယ်” လို့ ဒေါ်ရီရီစိန်ကပြောပြပါတယ်။

အခက်အခဲတွေရှိနေပေမယ့်လည်း အရေးတော်ပုံအောင်ပြီး နိုင်ငံပြန်လည်ထူထောင်နိုင်တဲ့အထိ တတ်နိုင်တဲ့ဖက်ကနေ ကူညီသွားဖို့ ဒေါ်ရီရီစိန်က ဆုံးဖြတ်ထားပါတယ်။

ဒီလို ပြည်ပရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေဟာ နွေဦးတော်လှန်ရေးအတွက် အရေးပါတဲ့ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း စစ်ကောင်စီကို နိုင်ငံတကာကပိတ်ဆို့မှုလို ဖြစ်ရပ်တွေကသက်သေထူနေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ပြည်ပ ရောက် မြန်မာတွေရဲ့ လူအား ငွေအားစသဖြင့်လှူဒါန်းမှုတွေကလည်း တော်လှန်ရေးကို အထောက်အကူပြုနေပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှု ခြောက်လကျော်တဲ့အထိ ပြည်တွင်းမှာလည်း အမျိုးသမီးထုဦးဆောင်တဲ့ သပိတ်စစ်ကြောင်းတွေ ရှိနေ ဆဲ ဖြစ်သလို တော်လှန်ရေးအတွက် လှုပ်ရှားနေတဲ့ ပြည်ပက အမျိုးသမီးတွေဟာလည်း အခက်အခဲနဲ့စိန်ခေါ်မှုတစ်ချို့ ရှိနေပေမယ့် ယနေ့အထိ မညည်းမညူပါဝင်နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။

အရင်ကကျောင်းသူ တစ်ယောက်သာဖြစ်ခဲ့ပေမယ့် အခုအခါမှာတော့ ဒီမိုကရေစီအရေးအတွက် တတ်ကြွစွာပါဝင်နေတဲ့ မဖြူပန်းနုခင်ကတော့ “တော်လှန်ရေးအတွက်ကျွန်မတို့အားလုံး ကျောင်းသူဖြစ်စေ အလုပ်သမားဖြစ်စေ ပညာရှင်ဖြစ်စေ အအိပ်ပျက်အစားပျက် အကောင်းဆုံးအတူတူလှုပ်ရှားနေပါတယ်။ ပြည်တွင်းမှာမရှိနိုင်တဲ့အတွက်လည်း ဝမ်းနည်းမိပါ တယ်။ အပြင်ကနေတတ်နိုင်သလောက်ဆက်လက်လှုပ်ရှားမယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။