ကောင်းကင်နိုင်ငံကိုသွားမဲ့လမ်းပေါ်က ခရီးသည် သူမ

အယ်ဖြိုးမြတ်သွယ်။ ။

“ဗုဒ္ဓဘာသာလို သင်္ဂြိုလ်လွန်းလို့ နမောတဿတောင် ရွတ်တတ်တယ်” လို့ လူပေါင်း ၃၀၀ ကျော်အတွက် လူမှု ကူညီရေး အကူအညီပေးနေတဲ့ ကတ်သလစ်ဘာသာဝင် ကချင်တိုင်းရင်းသူအမျိုးသမီးကြီး ဒေါ်လုလုအောင်က ဆိုပါတယ်။

ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားမြို့မှာ ဒေါ်လုလုအောင်က ဗုဒ္ဓဘာသာသာနဲ့ တစ်ခြားဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ လည်း ခင်မင်ရင်းနှီးပြီး၊ ကတ်သလစ်ဘာသာမှာ HIV Home Care လုပ်ကိုင်ရင်း နှစ်ပေါင်း ၁၈ နှစ်ကျော်နီးပါး အကူအညီလိုအပ်သူတွေကို လူမျိုးမရွေး၊ ဘာသာမရွေး ကူညီထောက်ပံ့မှုတွေ ပေးနေသူတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။

“ဂျာမိုင်ကောင်းက ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးတွေ၊ ဝါရှောင်ဆရာတော်တွေနဲ့ခင်တယ်။ ကူညီချင်တဲ့သူတွေရှိတယ်။ ကျွန်မတို့ ကချင်ထဲကပဲ ပြောတာမဟုတ်ဘူး ဗုဒ္ဓဘာသာမှာရော အရမ်းကိုစိတ်ကောင်းရှိတဲ့သူတွေ ရှိတယ်။ လူ မျိုးပေါင်းစုံနဲ့ပေါင်းတယ်။ ဘာသာရွေးနေလို့မရဘူးလေ ” လို့ သူမကဆိုတယ်။

ဒေါ်လုလုအောင်ဟာ လူမှုရေးအပါအဝင် ကျန်းမာရေး ကူညီပေးတဲ့လုပ်ငန်းကို ၂၀၀၀ ခုနှစ်ကတည်းက စတင် လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၄ ခုနှစ်မှာတော့ နိုင်ငံခြားက စစ်စတာမယ်ရီ (ကတ်သလစ်ဘာသာဝင်) ဆိုတဲ့ သီလရှင်တစ်ပါးနဲ့ ပူးပေါင်းမိတဲ့နောက်ပိုင်းမှာ အကူအညီပေးရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပိုပြီး အရှိန်အဟုန်မြှင့် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

“သူကတော့ကူညီပေးဖို့ ပစ္စည်းရှိတယ်။ ကျွန်မကတော့ လူနာရှိတယ်။ လူမျိုးမရွေး။ အဲ့လိုဆိုတော့ ပေါင်းဖြစ် သွားတာ။ ဘာသာမရွေးကူညီဖို့ ဖြစ်လာတယ် ” လို့ ဒေါ်လုလုအောင်က ပြောပါတယ်။

ဒေါ်လုလုအောင်ဟာ မြစ်ကြီးနားမြို့ရဲ့ မြို့စွန်ရပ်ကွက်တစ်ခုမှာ မထင်မရှား နေထိုင်သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး သူမနေထိုင် တဲ့ ရပ်ကွက်မှာ HIV ကူးစက်ခံထားရတဲ့ လူတွေ နေထိုင်တဲ့ အိမ်ခြေပေါင်း ၆၀ ကျော်ကို တတ်သလောက်ပညာနဲ့ ကူညီနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီရပ်ကွက်က ပညာမရှိတဲ့ရပ်ကွက်လေ။ ရွှေသွားကျင်လိုက်၊ ပြန်လာလိုက်။ ကျောက်သွားတူးလိုက်၊ ပြန်လာ လိုက်။ ပညာတတ်တဲ့သူက လက်ချိုးရေလို့ရတယ်။ ကျောက်စိမ်းအောင်ရင်ပျော်မယ်။ အဲ့လို ပျော်မယ်၊ ပါးမယ်၊ မူးယစ်ဆေးဝါးတွေ သောက်မယ်။ အိမ်က မိန်းမနဲ့ကလေးကို ရောဂါပြန်ကူးရော။ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေများ တော့ ရပ်ကွက်ထဲ ရောဂါတွေများတယ်။ အရင်က ဒီဘက်မှာဆို HIV နဲ့ တီဘီရောဂါသည်တွေချည်းပဲ။ ရှက်က လည်းရှက်၊ သေသွားတာလည်း အများကြီးပဲလို့ ပြောပြပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ကျေးရွာတွေကလည်း HIV ကူးစက်ခံထားရသူတွေထဲက နေစရာအိမ်မရှိတဲ့သူတွေကို အခြေခံ အိမ်တစ် ချို့ ဆောက်ပေးတာ၊ ပျက်စီးယိုယွင်းနေတဲ့ အိမ်တွေကို ပြင်ဆင်ပေးတာ၊ ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်တဲ့ ယင်လုံအိမ် သာတွေကို ဆောက်လုပ်ပေးတာတွေကိုလည်း လုပ်ပေးပါတယ်။ ဒေါ်လုလုအောင်တို့အနေနဲ့တော့ HIV နဲ့ ပတ် သက်တဲ့ အကူအညီတွေကို အဓိက ကူညီဆောင်ရွက်ပေးတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အကူအညီပေးတဲ့နေရာမှာလည်း HIV ကူးစက်ခံထားရသူတွေ ဆေးဝါးလက်လှမ်းမှီ သောက်သုံးနိုင်ဖို့အတွက် မူး ယစ်ဆေးဝါးထိုးသွင်းသူတွေ၊ ပြည့်တန်ဆာတွေနဲ့ တောင်းရမ်းစားသောက်နေရတဲ့ သူတွေအပါအဝင် အကူအညီ လိုအပ်နေတဲ့ လူပေါင်းစုံ၊ ဘာသာပေါင်းစုံ၊ အလုပ်အကိုင်အလွှာပေါင်းစုံက လူတွေဆီ သွားပြီး အကူအညီပေးပါ တယ်။

အဲဒါတွေပြင် HIV ကူးစက်ခံရလို့ အဖယ်ကျဉ်၊ အခွဲခြားခံရတဲ့ လူတွေကိုလည်း ကူညီပေးပြီး ဆန်နဲ့ အခြားအဟာရ ဖြစ်မယ့် အစားအသောက်တွေပို့‌ပေးတာ၊ သွေးစစ်ပေးတာ၊ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံရတယ်ဆိုရင် ART ဆေးတွေရဖို့ အတွက်ပါ ဆောင်ရွက်ပေးပါတယ်။

ဒေါ်လုလုအောင်က ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားက ဂျာမိုင်ကောင်း Hope Centre မှာလည်း နှစ်ပေါင်းများစွာ လုပ်ခဲ့ပြီး အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခက်အခဲတွေကို ကူညီဖြေရှင်းပေးတဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ်။

“တရုတ်ပြည်ကနေ ဒုက္ခရောက်ပြီး ပြန်လာတဲ့အမျိုးသမီးတွေ အများကြီးဘဲ။ လောက်ကိုင်သွားတယ်။ ဗိုက်ကြီး နဲ့ပဲ ပြန်လာတယ်။ ယောက်ျားပါမလာဘူး။ စစ်လိုက်ရင်လည်း positive ဖြစ်ပြန်။ အဲ့ဒါမျိုးတွေလေ။ အဲ့ကလေးတွေ မွေးပေးပြီးမှ ခရီးစရိတ်တွေပေးပြီး သူတို့မြို့ရွာကို ပေးပြန်လိုက်တာ။ ဆေးရအောင်လည်း ချိတ်ပေးလိုက် တယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။

အဓ္ဓမ ပြုကျင့်ခံရလို့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာချို့တဲ့သွားတဲ့ ကလေးနှစ်ယောက်မိခင် အမျိုးသမီးတယောက်ကို အကူအညီ ပေးနေတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကိုလည်း ပြောပြပါတယ်။

“စာအရမ်းကြိုးစားတဲ့ ဆယ်တန်းကျောင်းသူ တစ်ယောက်ရှိတယ်။ ယောက်ျားတွေ rape လုပ်လို့ မိန်းကလေး ကလည်း ဗိုက်ကြီးသွားပြီးတော့ အဖေကမခေါ်နိုင်။ ကလေးကမွေး။ ကလေးမွေးပြီးတဲ့နောက် သူစိတ်ပိုင်းဆိုင် ရာ ချို့တဲ့သွားတယ်။ စိတ်ထိခိုက်သွားတာပေါ့…။ သူ့ကလေးနဲ့သူနဲ့ အဖေကမပေါ်ဆိုတော့ အဲ့ဒီစိတ်ပိုင်းဆိုင် ရာချို့တဲ့နေတဲ့ မိန်းကလေးကို နောက်တစ်ယောက်က ပြန်ပြီး စော်ကားတော့ ဗိုက်ပြန်ကြီးသွားပြန်ရော။ ကျွန်မ တို့ ဆေးသွားစစ်ကြည့်တော့ positive ဖြစ်သွားရော။ အဲ့ဒီမိသားစုကို အခုထိ ကူညီတာ” လို့ သူမကပြောပါတယ်။

လက်ရှိတွင် အဆိုပါစိတ်ကျန်းရေးဝေဒနာခံစားနေရသော အမျိုးသမီးအား ထပ်မံအတင်းအဓမ္မ မှုဖြစ်ပွားခဲ့ပါက
မလိုလားအပ်သော ကိုယ်ဝန် ရရှိခြင်းမှတားဆီးကာကွယ်နိုင်ရန် တားဆေးများထိုးပေးခြင်း၊ ဆန်ထောက်ပံ့ခြင်း
စသည့် အကူအညီများဆက်လက်ပေးနေပြီး ကလေးနှစ်ဉီးကိုလည်း ကျောင်းသုံးစာရေးကိရိယာများကို အလျဉ်း သင့်သလို ကူညီပေးနေကြောင်းသိရသည်။

ကချင်ပြည်နယ်မှာ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း HIV ကူးစက်ခံရတဲ့ အမျိုးသမီးဦးရေဟာ လျော့မသွားဘဲ တိုးလာ ပြီး ကူးစက်ခံရသူတွေဟာ အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးတွေ အများအပြားပါဝင်တဲ့အပြင် ပင်လယ်ဘူး၊ ကောလင်း၊ ဗန်း မောက်တို့အပါအဝင် ကျထူးဇွပ်၊ တနိုင်း၊ ဖားကန့်နဲ့ ဆိုင်းတောင်ဖက်တွေမှာလည်း ကူးစက်မှုတွေ အများအပြား တိုးလာနေတယ်လို့ ဒေါ်လုလုအောင်ကပြောပါတယ်။

“HIV နဲ့ ကာလသားရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေး center ကို ကျွန်မက အခုထိသွားနေတယ်။ အဲမှာသွားကြည့်ရင် နေ့ တိုင်း လူနာအသစ်တိုးနေတာ။ အသစ်မတိုးတဲ့နေ့ဆိုတာ မရှိဘူး” လို့ ပြောပါတယ်။

အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ကုန်ဈေးနှုန်း မြင့်တက်လာတဲ့အတွက် ကချင်ပြည်နယ်မှာ အခြေခံလူတန်းစား တွေနဲ့ စစ်ရှောင်ပြည်သူတွေရဲ့ စားဝတ်နေရေး ဆိုးရွားခက်ခဲလာနေပြီး အလှူရှင်တွေလည်း ရှားပါးလာတဲ့အတွက် အကူ အညီလိုအပ်သူတွေကို လှူဒါန်းဖို့ ခက်ခဲလာနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။

“အရင်တုန်းကဆိုရင် ဆန်တစ်အိတ် တစ်အိတ် ပို့နိုင်တယ်။ အခုက ငါးပြည်အိတ်ကလေးနဲ့ပို့တာ။ အဲ့ဒါတောင် ဆန် ရောင်းတဲ့သူက ငါးပြည်တောင်မပြည့်ဘူး။ လေးပြည်ကျော်ပဲရှိတယ်။ တစ်အိတ်တစ်အိတ်ဆို သူတို့လည်း ဘယ် နှစ်ရက်ပဲ စားရမလဲနော့။ အလှူရှင်တွေကိုယ်တိုင်ကလည်း ပိုက်ဆံခက်လို့နေမှာပေါ့ကွယ်။ ဆန်တစ်အိတ် တစ် တင်းတောင် မလှူနိုင်တော့ဘူးလေ။ ဆီဆိုရင်လည်း စျေးကြီးတော့ အခုဆိုရင် တစ်ပုလင်းတောင်မှ လှူဖို့ခက်နေ တာကို တွေ့ရတယ်” လို့ ဒေါ်လုလုအောင်က ပြောပါတယ်။

စစ်ရှောင်တွေအနေနဲ့ အခြားနေရာမှာ အကူအညီတွေ ရပေမယ့်လည်း မလုံလောက်တဲ့အတွက် သူမအနေနဲ့ HIV ကူးစက်ခံထားရတဲ့ စစ်ရှောင်ပြည်သူတွေကိုလည်း သွားရောက်အကူအညီပေးတယ်လို့ သိရပါတယ်။ အထူးသ ဖြင့် HIV ကူးစက်ခံထားရတဲ့ လူတွေ၊ မိသားစုတွေမှာ သားသမီးဉီးရေများတယ်ဆိုရင် ကျောင်းဖွင့်ရာသီမှာ အဲဒီ ကလေးတွေကို ကျောင်းဝတ်စုံတွေ၊ ဗလာစာအုပ်တွေ၊ စာရေးကိရိယာတွေအပါအဝင် လွယ်အိတ်နဲ့ ထီးတွေကို လည်း ဝေငှကူညီပေးပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ခရစ်စမတ်ပွဲတော်ချိန်တွေမှာလည်း အဲဒီကလေးငယ်တွေ ပျော်ရွှင်ဖို့အတွက် ခရစ်စမတ်လက်ဆောင် အနွေးထည်တွေ လှူဒါန်းကူညီပေးနိုင်ခဲ့ပေမယ့်လည်း အခုလက်ရှိမှာတော့ မလုပ်ပေးနိုင်သလောက် ခက်ခဲသွားတဲ့ အကြောင်း ဒေါ်လုလုအောင်က ဝမ်းနည်းစွာနဲ့ ပြောပြပါတယ်။

“သေတဲ့အထိတော့လုပ်သွားရမှာပဲ သူတစ်ပါးကို ကူညီပြီးရင် အရမ်းစိတ်ချမ်းသာတာ မကူရမချင်း စိတ်မချမ်း သာဘူး။ ကောင်းကင်နိုင်ငံသွားဖိုအတွက်လုပ်နေတာ…ကိုယ်သေသွားရင် ဒါပဲပါမှာ“ လို့ ဒေါ်လုလုအောင်က ပြော ပါတယ်။