ေစတီပုထိုးေတြ ေပါမ်ားလွတဲ့ ျမန္မာျပည္ကို Land of Pagoda လို႔ တင္စားေခၚဆုိၾကသလို အိမ္နီးခ်င္း ထုိင္းႏုိင္ငံကိုလည္း Land of Temple လုိ႔ ဆုိစမွတ္ျပဳၾကပါတယ္။
ထုိင္းဘုရင့္ႏုိင္ငံေတာ္ကို ေရႊေရာင္ေတာက္ပတဲ့ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားနဲ႔ အလွဆင္ထားတဲ့အေပၚမွာ ထုိင္းအမ်ဳိးသားတုိ႔က ၀မ္းေျမာက္ဂုဏ္ယူၾကတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ထုိင္းလူမ်ုိးတုိ႔ အေလးအျမတ္ျပဳရာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတာ္အတြင္းမွာ က်င့္သံုးေနတဲ့ ဓေလ့ထံုးတမ္းအစဥ္လာကို အမ်ဳိးသမီး အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္တဦးက ေ၀ဖန္လိုက္မႈဟာ ထုိင္းဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြအၾကားမွာ စိတ္၀မ္းကြဲျပားစရာ ျဖစ္လာပါတယ္။
ထုိင္းႏုိင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းေဒသက ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားက ဗုဒၶရဲ့ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ဌာပနာရာ ေစတီနဲ႔ ေက်ာင္းေဆာင္မ်ားအတြင္းကို “အမ်ဳိးသမီးမ်ားမ၀င္ရ” ဆုိတဲ့ စာတမ္းေတြ ခ်ိတ္ဆြဲၿပီး တားျမစ္ထားပါတယ္။ ခ်င္းမုိင္၊ ခ်င္းရိုင္းနဲ႔ လန္းပန္းၿမိဳ႕ေတြမွာရွိၾကတဲံ နာမည္ႀကီးေက်ာင္းေတာ္တုိင္းက ဒီလိုတားျမစထားၿပီး ဒီအစဥ္အလာက်င့္သံုးမႈဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀၀ ခန္႔ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီလို႔ ဆုိပါတယ္။
ဒီတားျမစ္မႈကို အမ်ဳိးသမီးအထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ရာဘီရာ ဘရတ္ပြန္ပါနစ္ခ်္ (Rabiabrat Pongpanich) က ဒါဟာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံေနတာျဖစ္ၿပီး ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒပါ အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ့ တန္းတူအခြင့္အေရးကို ခ်ဳိးေဖာက္ေနတာျဖစ္တယ္လို႔ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ အမ်ဳိးသား ဗုဒၶဘာသာေရးရာဌာနျဖစ္တဲ့ National Buddhist Bureau ကို ဒီတားျမစ္မႈကို ေျဖရွင္းေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိလုိက္ပါတယ္။
ရာဘီရာဘရက္ပြန္ပါနစ္ခ္်ဟာ Khon Kaen ေဒသက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ထားတဲ့ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ တဦးျဖစ္ၿပီး အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ား တန္းတူညီမွ်ေရးအတြက္ ဘ၀ကို ျမဳပ္ႏွံထားသူပါ။ သူမက တလင္တမယားစနစ္က်င့္သံုးဖုိ႔၊ အမ်ဳိးသားမ်ား အိမ္ေထာင္ေရးမေဖာက္ျပန္ဖို႔ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေနသူလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ရုပ္ရွင္ေတြ ဖက္ရွင္ေတြနဲ႔ မဂၢဇင္းေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ့ ဓာတ္ပံုေတြကို ေဖာ္ျပၿပီး ျဖားေယာင္းေသြးေဆာင္မႈေတြ လုပ္ေနတာကို မီဒီယာေတြကေနတဆင့္ သူမရဲ့ေ၀ဖန္မႈကို မၾကာခဏ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္လို႔ Anucha Charoenopo ေရးသားတဲ့ ေဆာင္းပါးမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ရာဘီရာဘရက္ဟာ ကေလးသူငယ္မ်ား အမ်ဳိးသမီးမ်ားနဲ႔ သက္ႀကီးရြယ္အုိမ်ားဆုိင္ရာ အထက္လႊတ္ေတာ္ေကာ္မတီရဲ့ ဒုတိယဥကၠဌျဖစ္သလို ျပည္ထဲေရးဌာနက အိမ္ရွင္မမ်ားအသင္း ဥကၠဌလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားက ရာဘီရာဘရက္ရဲ့ ရဲရင့္ျပတ္သာမႈ၊ ပြင့္လင္းမႈ၊ အလုပ္ႀကိဳးႀကိဳးစားစား လုပ္ကိုင္တတ္မႈ၊ ရိုးသားေျဖာင့္မတ္မႈ စတဲ့ ကုိယ္ရည္ကိုယ္ေသြးမ်ားကုိ ေလးစားၾကတယ္လို႔ လႊတ္ေတာ္အမတ္တဦးျဖစ္သူ Maleerat Kaewka က ေျပာပါတယ္။ သူမရဲ့ ထုိင္းႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္းက ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းေတြက အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေပၚ ကန္႔သတ္မႈ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပမႈကို အမ်ဳိးသမီးေရး၀ါဒီမ်ားက လက္ခံခဲ့ၾကေပမယ့္ ေျမာက္ပိုင္းေဒသသားမ်ားကေတာ့ သူတုိ႔ရဲ့ ထံုးတမ္းစဥ္လာေတြကို ပုတ္ခတ္ေစာ္ကားတယ္ဆုိၿပီး ေဒါသထြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီေ၀ဖန္မႈေၾကာင့္ အစပိုင္းမွာ ရာဘီရာဘရက္ကို မိစၧဒိဌိအျဖစ္ စြပ္စြဲခဲ့ၾကၿပီးေနာက္ သတ္ျဖတ္မယ့္အထိ ၿခိမ္းေျခာက္လာၾကပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ လႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္က ပယ္ဖ်က္ဖို႔အထိ ေတာင္းဆိုလာၾကပါတယ္။ လက္မွတ္ေရးထုိးၿပီး ေထာက္ခံၾကသူ ၅ ေသာင္းျပည့္ရင္ လႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္ကေန ပယ္ဖ်က္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆုိႏုိင္တာမို႔ လက္မွတ္ေရးထုိးလႈပ္ရွားမႈေတြ ေဆာင္ရြက္လာပါတယ္။
ထုိင္းေျမာက္ပိုင္းေဒသက ဗုဒၶဘာသာ၀င္တဦးက ရာဘီရာဘရက္ဟာ အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္ခံရမႈကို ပံုေဖာ္တင္ျပမႈ မျပဳမီမွာ ေျမာက္ပိုင္းေဒသရဲ့ ဘာသာေရးထံုးတမ္းစဥ္လာေတြကို နားလည္ဖုိ႔ ပ်က္ကြက္ေနတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ေနာက္ သူမရဲ့ ေ၀ဖန္မႈအတြက္ ေျမာက္ပိုင္းေဒသက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို ေတာင္းပန္သင့္တယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
အမ်ဳိးသားဗုဒၶဘာသာေရးရာဌာန ဒါရုိက္တာျဖစ္သူ Udom Charoen ကေတာ့ ဒီလိုအျငင္းအခံုျဖစ္မႈကို ရပ္တန္းက ရပ္လုိက္ဖို႔နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာကို အနည္းအက်ဥ္းသာ နားလည္သူ (ဒါမွမဟုတ္) လံုး၀မသိသူေတြအေနနဲ႔ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ ဓေလ့ထံုးတမ္းစဥ္လာေတြကို ေ၀ဖန္တုိက္ခိုက္ဖို႔ မသင့္ဘူးလို႔ တုိက္တန္းလုိက္ပါတယ္။
ဒီအျငင္းပြားမႈႀကီးကို အေဟာင္းနဲ႔ အသစ္တုိ႔ရဲ့ လြန္ဆြဲပြဲအျဖစ္ Sanitsuda Ekachai က ဆုိပါတယ္။ သတ္ျဖတ္မယ့္အထိ ၿခိမ္းေျခာက္လာမႈဟာ ဒီအျငင္းပြားမႈရဲ့ အျမင့္ဆံုးအဆင့္အထိ ျဖစ္ေစခဲ့တယ္လို႔ သူမက သံုးသပ္ပါတယ္။
ဒီသတ္ျဖတ္မယ့္အထိ ၿခိမ္းေျခာက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ရာဘီရာဘရက္က သူမရဲ့ ေ၀ဖန္မႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျမာက္ပိုင္းေဒသက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကို ေတာင္းပန္စကားေျပာခဲ့ပါတယ္။ သူမက ေျမာက္ပိုင္းသားေတြ ဒီေလာက္အထိ ျဖစ္မယ္လို႔ မေမွ်ာ္လင့္ဘူးလို႔ ဆုိပါတယ္။ တဆက္တည္းမွာပဲ အမ်ဳိးသမီးအခြင့္အေရးနဲ႔ တန္းတူညီမွ်ေရး၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ရဟန္းခံခြင့္ရရွိေရးနဲ႔ တလင္တမယားစနစ္ ေဖာ္ေဆာင္ေရးမ်ားကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္သြားမယ္လို႔ ဆုိလိုက္ပါတယ္။ သူမရဲ့ေ၀ဖန္မႈအေပၚ အမ်ဳိးသားဗုဒၶဘာသာေရးရာဌာနရဲံ ဒါရုိက္တာျဖစ္သူ Udom Charoen ရဲ့ေျဖရွင္းမႈဟာ ရွင္းလင္းမႈမရွိဘူးလို႔လည္း တံု႔ျပန္လိုက္ပါတယ္။
အမ်ဳိးသမီး၀ါဒီေတြအေနနဲ႔က ရာဘီရာဘရက္တင္ျပလိုက္တဲ့ကိစၥရပ္ကို ဆက္လက္ေဆြးေႏြးဖို႔ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြ ရွိေနပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ့ေဆြးေႏြးမႈဟာ ဒီအျငင္းအခံုျဖစ္မႈမွာ အႏုိင္ရဖို႔အတြက္ မဟုတ္ဘူး၊ စိတ္ရွည္သည္းခံတဲ့ လူ႔ေဘာင္အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ေပၚထြန္းေစဖို႔ျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။
အမ်ဳိးသမီးမ်ား မ၀င္ရဆုိသည့္ တားျမစ္ခ်က္အေပၚ ရုိးရာအစဥ္အလာႏွင့္ ယံုၾကည္ခ်က္တုိ႔က ရွင္းလင္းေပးရန္ “No Entry for Women” ဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲမွာ “ဒီလိုျဖစ္ပ်က္ခဲ့တာေတြဟာ က်မတုိ႔ လူ႔ေဘာင္အဖြဲ႔အစည္းတြင္းမွာ မတူကြဲျပားမႈေတြအေပၚ စိတ္ရွည္သည္းခံမႈ နည္းနည္းပဲရွိတယ္ဆုိတာကို ျပသေနပါတယ္” လုိ႔ မဟိေဒါတကၠသိုလ္ရဲ့ အမ်ဳိးသမီးေရး၀ါဒီ ကရိတာရာ (Kritaya Archavanitkul) က ေျပာပါတယ္။
အခုလို ေရွးရုိးစြဲ၀ါဒီေတြရဲ့ တုိက္ခုိက္မႈကို “ရာဘီရာဘရက္” တေယာက္တည္းသာ ခံစားေနရတာမဟုတ္ဘူး။ မၾကာေသးမီက ပညာရွင္ႏွစ္ဦးက ထုိင္းႏုိင္ငံရဲ့ ေရွးအက်ဆံုးလို႔ဆုိတဲ့ ဘုရင္ရမ္ကမ္ဟမ္း (Ramkhamhaeng) ရဲ့ ေက်ာက္စာဟာ အစစ္မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလို႔ ဆုိလိုက္တာကို ဆူခိုထိုင္းသားေတြက ေဒါသတႀကီးနဲ႔ တုန္႔ျပန္ဆႏၵျပခဲ့ၾကတာ၊ ေနာင္လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္အနည္းငယ္ကလည္း ကိုရတ္ေဒသက ျပည္သူေတြေလးစားတဲ့ စစ္သူရဲေကာင္း အမ်ဳိးသမီးျဖစ္တဲ့ ခြန္းရင္းမို (Khunying Mo) ကို တကယ္ရွိခဲ့သလားလို႔ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့တဲ့အေပၚ ကိုရတ္ျပည္သူေတြက ဆန္႔က်င္ခဲ့တာေတြဟာ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ အယူအဆေတြကို သည္းခံစိတ္မရွိေၾကာင္း ျပသေနတာျဖစ္တယ္လို႔ ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။
“ဒီအခ်က္ေတြက က်မတုိ႔ လူ႔ေဘာင္အဖြဲ႔အစည္းဟာ ဘယ္ေလာက္ရင့္က်က္မႈရွိသလဲဆုိတာကို ျပသေနတာပဲ။ ဒီစိတ္ထားေတြဟာ လူ႔ေဘာင္အတြက္ အႏၱရာယ္ရွိ မရွိဆုိတာကို ဆန္းစစ္သင့္ပါတယ္”လို႔ ကရိတာရာ မွတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ပါတယ္။
ခ်ဴလာေလာင္ကြန္ တကၠသိုလ္က ဒႆနိကေဗဒဌာနက အမ်ဳိးသမီးပါေမာကၡျဖစ္သူ ဆု၀န္နာ (Suwanna Satha) ကေတာ့ “ယံုၾကည္မႈနဲ႔ ရိုးရာအစဥ္အလာေတြဟာ လူ႔အသုိင္းအ၀ိုင္းရဲ့ အႏွစ္သာရတခုျဖစ္တယ္ဆုိတာ မေမ့သင့္ပါဘူး။ ဒါကို တစံုတရာက ထိခိုက္လာရင္ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းက ျပန္လည္တုိက္ခိုက္မွာပဲ” ဆိုၿပီး မလိုလားအပ္တဲ့ ျပႆနာေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႔အတြက္ဆုိရင္ ဒါကို ေမတၱာေစတနာထားၿပီး ကိုင္တြယ္ရမွာျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပပါတယ္။ တဆက္တည္းမွာပဲ ရိုးရာအစဥ္အလာကို ထိန္းသိမ္းသူေတြက ဘာေၾကာင့္ ရိုးရာအစဥ္အလာကို ထိန္းသိမ္းထားရသလဲဆုိတာကို ရင့္က်က္သည္းခံစိတ္နဲ႔ အက်ဳိးသင့္အေၾကာင္းသင့္ တင္ျပေဆြးေႏြးသင့္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။
ဆက္လက္ၿပီး ဆူ၀န္နာက ေထာက္ျပတာကေတာ့ ဗုဒၶလက္ထက္ေတာ္အခါက ဇာတ္အနိမ့္အျမင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံတဲ့စနစ္ကို ဘယ္လိုကိုင္တြယ္သလဲဆိုတာပါ။ ဗုဒၶလက္ထက္အခါက ျဗဟၼဏေတြက သူတုိ႔ဟာ ျဗမၼာႀကီးခံတြင္းက ေမြးဖြားလာသူေတြျဖစ္လုိ႔ ပိုမိုျမင့္ျမတ္တယ္လုိ႔ဆုိၿပီး လူမႈေရးအရ အထက္စီးက ရယူခဲ့ၾကပါတယ္။ (အိႏိၵယႏုိင္ငံရဲ့ ဟိႏၵဴအယူအဆမွာ ျဗဟၼဏ၊ ခတၱိယ၊ ေ၀ႆနဲ႔ သုဒၵဟု ေလးမ်ဳိးခြဲျခားထားၿပီး ျဗဟၼဏက အျမတ္ဆံုးလို႔ ဆုိပါတယ္)။ ဗုဒၶက ဒီလိုခြဲျခားဆက္ဆံတာကို ဆန္႔က်င္ခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶက ျဗဟၼဏေတြ အကုန္လံုးဟာ သူတုိ႔မိခင္ ျဗဟၼေဏးမရဲ့ ၀မ္းဗုိက္ (သားအိမ္) အတြင္းက ေမြးဖြားလာသူေတြလို႔ ဆိုခဲ့တဲ့အေၾကာင္း ဆု၀န္နာက ေထာက္ျပပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး ျဗဟၼဏေတြက ဂဂၤါျဖစ္ေရကို ခ်ဳိးရင္ အကုသိုလ္တရားေတြ ကင္းစင္တယ္ဆုိတဲ့ အစဥ္အလာအယူအဆကို ဗုဒၶက ဒီလုိသာမွန္ကန္ရင္ ဂဂၤါျမစ္တြင္းက လိပ္ေတြငါးေတြ နိဗၺာန္ေရာက္ၾကမွာပဲလို႔ ဆုိခဲ့ေၾကာင္းကို ဆု၀န္နာက ျပန္လည္တင္ျပပါတယ္။
ဗုဒၶရဲ့မွတ္ခ်က္အေပၚ အဲဒီေခတ္က လူအခ်ဳိ႕က ဘယ္ေလာက္ထိ အမ်က္ေဒါသထြက္ၾကမလဲဆုိတာကို သူမက ေမးျမန္းလိုက္ပါတယ္။
“ကံမေကာင္း အေၾကာင္းမလွစြာနဲ႔ ဗုဒၶရႈျမင္ခဲ့သလို ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေတြအေပၚ စိန္ေခၚခဲ့တဲ့ စံနမူနာေတြဟာ ထုိင္းႏုိင္ငံရဲ့ ဗုဒၶဘာသာအစဥ္အလာေအာက္မွာ ေပ်ာက္ကြယ္ေနရတယ္”လို႔ သူမက ဆန္းစစ္တင္ျပပါတယ္။
“ေနာက္ ဗုဒၶဘာသာတရားဟာ ထံုးတမ္းစဥ္လာေတြထက္ ျမင့္ျမတ္ရမယ္၊ ရုိးရာအစဥ္အလာေတြကို ေက်ာ္လြန္ဖုိ႔ ဗုဒၶဘာသာတရားက လမ္းျပရမယ္၊ ဒါေတြကို မ်က္စိမွိတ္ၿပီး မယံုၾကည္အပ္ဘူး”လို႔ ဆူ၀န္နာက ေျပာပါတယ္။ ဆက္ၿပီးေတာ့ ရိုးရာအစဥ္အလာေတြဟာ တေနရာနဲ႔တေနရာ မတူညီဘူး။ ရုိးရာအစဥ္အလာေတြဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ အစိတ္အပုိင္းမဟုတ္ဘူးဆုိတာကို နားလည္ရင္ ဒီျပႆနာအတြက္ အမ်ားႀကီးအေထာက္အကူျဖစ္ႏုိင္တယ္လုိ႔ သူမက ေျပာပါတယ္။
ဗုဒၶသာဟာ ေနရာေဒသ တခုနဲ႔တခု မတူညီပါဘူး။ သီရိလကၤာႏုိင္ငံမွာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို ရဟန္းခံခြင့္ေပးၿပီး ဗုဒၶရဲ့ဓာတ္ေတာ္မ်ား ဌာပနာရာ ေနရာမ်ားအတြင္းကို အမ်ဳိးသမီးမ်ား ၀င္ခြင့္ရၾကပါတယ္လို႔ ထုိင္းလူမ်ဳိးပညာရွင္ ရဟန္းေတာ္ျဖစ္တဲ့ ဖရားေမတၱာနန္ဒို (Phra Mettanando) က ေထာက္ျပပါတယ္။ သူက ဆက္ၿပီး ထုိင္းႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္းေဒသကို ျမန္မာေတြက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ (၁၅၅၈-၁၇၇၄ ထိ ႏွစ္ရာစုခန္႔) အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။ ထုိင္းႏုိင္ငံရဲ့ အျခားေဒသေတြမွာ ေစတီပုထိုးမ်ားအတြင္း အမ်ဳိးသမီးမ်ားမ၀င္ရဆုိတဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္မရွိဘူး။ ဒီလို၀င္ခြင့္မျပဳတာဟာ အိႏိၵယယဥ္ေက်းမႈလႊမ္းမုိးတဲ့ ျမန္မာေတြရဲ့ ဓေလ့ထံုးစံ အၾကြင္းအက်န္ေတြပဲ ျဖစ္ရမယ္လို႔ သူက ဆုိပါတယ္။
ဒီအယူအဆဟာ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ဥတုေသြးေၾကာင့္ ညစ္ညမ္းမႈရွိတယ္ဆုိတဲ့ အယူအဆေၾကာင့္ လူအမ်ား အေလးအျမတ္ျပဳရာ ဘုရားေက်ာင္းေဆာင္မ်ားအတြင္းကို ၀င္ခြင့္မေပးျခင္းျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ ဗုဒၶလက္ထက္မတုိင္မီကတည္းက က်င့္သံုးလာခဲ့တဲ့ ျဗဟၼဏအယူအဆသာျဖစ္တယ္လို႔ ဖရားေမတၱာနန္ဒုိက ဆက္လက္ေျပာပါတယ္။ ဒီလိုထံုးတမ္းစဥ္လာေတြကို ေက်ာ္လြန္ဖို႔ရာအတြက္ လူမႈေရးရာအရ အထက္ေအာက္ တည္ရွိေနမႈေတြ၊ တန္းတူညီမွ်မႈမရွိတာေတြနဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ အစဥ္အလာေတြကို နားလည္ဖုိ႔လိုအပ္ေၾကာင္း ခ်င္းမုိင္တကၠသိုလ္ အမ်ဳိးသမီးေရးရာဌာနမွ မႏုႆေဗဒပညာရွင္ ခ်ာလက္ခ်ဳိင္း (Chalardchai Ramitanond) က ဆုိပါတယ္။
သူက ရုိးရာအစဥ္အလာဆုိတာ အာဏာရဲ့ ဆက္ႏြယ္မႈျဖစ္တယ္။ ဒီစည္းမ်ဥ္းေတြဟာ လူတဦးက အျခားတဦးနဲ႔ ဆက္ဆံရာမွာ ဘယ္လိုလုပ္သင့္တယ္၊ မလုပ္သင့္ဘူးဆုိတာေတြကို ဆံုးျဖတ္ေပးထားတယ္။ တကယ္လုိ႔ လူ႔ေဘာင္အဖြဲ႔အစည္းကို ေယာက္်ားေတြ လႊမ္းမုိးထားမယ္ဆုိရင္ သူတုိ႔ရဲ့ ဓေလ့ထံုးတမ္းေတြမွာ ေယာက္်ားေတြက ပိုၿပီး အသာစီးရေနမွာျဖစ္တယ္လုိ႔ ခ်ာလက္ခ်ဳိင္းက ေျပာပါတယ္။
“ဗုဒၶဘာသာဟာ သက္ရွိေတြ ဘယ္လိုတည္ရွိတယ္၊ ဘယ္လိုဆက္ႏြယ္ေနတယ္ဆုိတဲ့ သစၥာတရားကို ျပဆုိထားတယ္။ သဘာ၀တရားနဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဘယ္လိုဆက္ႏြယ္တယ္ဆုိတာကို ဖြင့္ဆုိထားတယ္။ ဗုဒၶဘာသာဟာ အသိပညာရဲ့ အရင္းအျမစ္ အေျခခံတခုျဖစ္တယ္။ အသိပညာဟာ အာဏာလည္းျဖစ္တယ္” လို႔ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို အေလးအျမတ္ျပဳရာနယ္ပယ္အတြင္းကို ၀င္ေရာက္ခြင့္မျပဳတာဟာ ေယာက္်ားမ်ားလႊမ္းမုိးထားတဲ့ အစဥ္အလာတရပ္ျဖစ္တယ္။ ဘယ္လိုပဲဆုိတုိ ဒီကိစၥဟာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို အသိပညာရပ္ဆုိင္ရာ နယ္ပယ္ကေန ဖယ္ရွားထားလိုက္တာပဲျဖစ္တယ္လို႔ ခ်ာလက္ခ်ဳိင္းက ဆုိပါတယ္။
“အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို ရဟန္းခံခြင့္က ျငင္းပယ္တာဟာ သူတို႔ရဲ့ အသိပညာရယူျခင္းကို ျငင္းပယ္တာျဖစ္တယ္။ ဒီနည္းနဲ႔ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို အသိပညာ ကင္းမဲ့လာေစပါတယ္”လို႔ သူက ဆုိပါတယ္။
အျခားပညာရွင္တဦးျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာနပါပြန္း (Napoporn Havanond) ကေတာ့ “ဘာသာတရားဆုိတာ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈျဖစ္တယ္။ ဘာသာတရားအတြင္းမွာ ဒီလိုခြဲျခားမႈေတြကို လက္ခံထားမယ္ဆုိရင္ ဒါဟာ အႏၱရာယ္ရွိပါတယ္”လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဆက္ၿပီး သူမက ေျပာျပတာကေတာ့ လူမႈေရးပံုစံအသစ္ေတြဟာ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိလာေနၿပီ။ ေရွးအစဥ္အလာေတြ ဆက္လက္ရွင္သန္ဖုိ႔ဆိုရင္ ၄င္းတုိ႔ဟာ အေတြးအေခၚအယူအဆအသစ္ေတြနဲ႔ ေမးျမန္းဆန္းစစ္မႈေတြကို လမ္းဖြင့္ေပးဖို႔လိုအပ္မယ္။ အစဥ္အလာေတြကို ရုိေသလိုက္နာဖို႔ ေတာင္းဆုိရံုသက္သက္ဆုိရင္ ဒါေတြဟာ ေရရွည္တည္တံ့မွာမဟုတ္ဘူးလုိ႔ သူမက ေထာက္ျပပါတယ္။
ဘန္ေကာက္ပို႔စ္သတင္းစာရဲ့ ပင္တုိင္ေဆာင္းပါးရွင္ ဆန္နစ္ဆူဒါအကာခ်ဳိင္း (Sanitsuda Ekachai) ကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ဒီလို၀င္ေရာက္ခြင့္မေပးတာဟာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို နိမ့္က်သူေတြ၊ မသန္႔ရွင္းသူေတြလို႔ ဆုိလိုတာျဖစ္တယ္လုိ႔ သူမရဲ့အျမင္ကို တင္ျပပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အမ်ဳိးသားဗုဒၶဘာသာေရးရာဌာနအေနနဲ႔ ဒီေမးခြန္းကို ေျဖရွင္းသင့္တယ္လို႔ ေတာင္းဆုိလုိက္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ အစိတ္အပုိင္းတရပ္လား၊ ဒါမွမဟုတ္ ဘယ္လုိေပၚေပါက္လာသလဲဆုိတာကို ေျဖရွင္းရမယ္၊ ဒါေပမဲ့ အမ်ဳိးသား ဗုဒၶဘာသာေရးရာဌာနအေနနဲ႔ ေျဖရွင္းဖို႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့တယ္လို႔ ေ၀ဖန္ခဲ့ပါတယ္။
ဆက္လက္ၿပီး သူမက ရာဘီရာဘရက္ရဲ့ ေတာင္းဆိုမႈဟာ လြယ္လြယ္နဲ႔ျဖစ္လာမွာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ေနာက္ ဥပေဒေတြနဲ႔ အဓမၼ ေျပာင္းလဲပစ္လုိ႔လည္း မရႏုိင္ဘူးလို႔ ေထာက္ျပပါတယ္။ တကယ္လို႔ ဒီထံုးတမ္းစဥ္လာေတြကို ေျပာင္းလဲမယ္ဆုိရင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကိုယ္တုိင္ ပါ၀င္လာဖုိ႔၊ ေနာက္ ေအာက္ေျခအဆင့္ကေန စတင္တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈမ်ဳိးျဖစ္ဖို႔ လုိအပ္ပါေၾကာင္း သူမရဲ့ သံုးသပ္ခ်က္ေဆာင္းပါးမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဒီလိုေဆာင္ရြက္ရာမွာ အေလးထားနားေထာင္မႈ၊ ရွင္းလင္းတင္ျပမႈ၊ စိတ္ရွည္မႈမ်ား အထူးလိုအပ္ေနၿပီး အခ်ိန္နဲ႔ ဂရုဏာတရားမ်ားလည္း လိုအပ္တယ္လို႔ သူမက တင္ျပခဲ့ကာ ဒါဟာ ဗုဒၶေဟာၾကားတဲ့လမ္းစဥ္၊ က်မတုိ႔ လုိက္နာရမယ့္လမ္းစဥ္ဟုဆုိရင္း သူမရဲ့ေဆာင္းပါးကို နိဂံုးခ်ဳပ္ထားပါတယ္။
ျမန္မာ့အမ်ဳိးသမီးသမဂၢအေနနဲ႔ ထုိင္းနုိင္ငံအတြင္းမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့ ဒီျပႆနာကို စိတ္၀င္တစားေလ့လာခဲ့ၾကသလို ေဆြးေႏြးသံုးသပ္မႈမ်ားလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးအေရး လႈပ္ရွားသူေတြအေနနဲ႔ တုိက္ရုိက္သက္ဆုိင္ေနတဲ့ ဒီအျဖစ္အပ်က္အေပၚ ဆက္လက္ေျပာဆုိစရာေတြ ရွိေနမွာ အေသအခ်ာပါ။ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အျငင္းပြားမႈအေပၚမွာ အႏုိင္ရဖို႔ဆုိတာထက္ စိတ္ရွည္သည္းခံၿပီး ရင့္က်က္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတရပ္ေပၚထြန္းေရးအတြက္ ေလ့က်င့္ၾကည့္ဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဆိုတာ ရုပ္၀တၳဳပစၥည္းေတြ ေခတ္မီေနတာနဲ႔ ဘာမွ မသက္ဆုိင္ဘူးဆုိတာကိုလည္း ဒီအျဖစ္အပ်က္မွာ က်မတုိ႔ ေတြ႔ရွိေနရပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ ထုိင္းလူမ်ဳိးပညာရွင္တဦးျဖစ္တဲ့ ရဟန္းေတာ္ဖရားေမတၱာနန္ဒုိေျပာလိုက္တဲ့အခ်က္ဟာ က်မတုိ႔ ျမန္မာျပည္က အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ ပိုၿပီးစဥ္းစားသင့္တဲ့အခ်က္ ျဖစ္လာပါတယ္။ သူေျပာတဲ့အခ်က္ကေတာ့ “ဗုဒၶသာဟာ ေနရာေဒသ တခုနဲ႔တခု မတူညီပါဘူး။ သီရိလကၤာႏုိင္ငံမွာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကို ရဟန္းခံခြင့္ေပးၿပီး ဗုဒၶရဲ့ဓာတ္ေတာ္မ်ား ဌာပနာရာ ေနရာမ်ားအတြင္းကို အမ်ဳိးသမီးမ်ား ၀င္ခြင့္ရၾကပါတယ္လို႔ ထုိင္းလူမ်ဳိးပညာရွင္ ရဟန္းေတာ္ျဖစ္တဲ့ ဖရားေမတၱာနန္ဒို (Phra Mettanando) က ေထာက္ျပပါတယ္။ သူက ဆက္ၿပီး ထုိင္းႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္းေဒသကို ျမန္မာေတြက ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ (၁၅၅၈-၁၇၇၄ ထိ ႏွစ္ရာစုခန္႔) အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တယ္။ ထုိင္းႏုိင္ငံရဲ့ အျခားေဒသေတြမွာ ေစတီပုထိုးမ်ားအတြင္း အမ်ဳိးသမီးမ်ားမ၀င္ရဆုိတဲ့ ကန္႔သတ္ခ်က္မရွိဘူး။ ဒီလို၀င္ခြင့္မျပဳတာဟာ အိႏိၵယယဥ္ေက်းမႈလႊမ္းမုိးတဲ့ ျမန္မာေတြရဲ့ ဓေလ့ထံုးစံ အၾကြင္းအက်န္ေတြပဲ ျဖစ္ရမယ္” ဆိုတာပါ။
ဒီအယူအဆဟာ အမ်ဳိးသမီးဥတုေသြးေၾကာင့္ ညစ္ညမ္းမႈရွိတယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ခဲ့ၾကတဲ့ ဗုဒၶလက္ထက္မတုိင္မီကတည္းက က်င့္သံုးလာခဲ့တဲ့ ျဗဟၼဏအယူအဆလုိ႔လည္း ေျပာထားပါတယ္။
က်မတုိ႔အေနနဲ႔ ထုိင္းနုိင္ငံက အမ်ဳိးသမီးပညာတတ္ေတြ ဒီကိစၥအေပၚ သေဘာထားအျမင္ေတြ ေျပာဆုိလာတာကို ႏွစ္သက္တဲ့အေလ်ာက္ ျမန္မာျပည္ကေန ခရီးသြားဟန္လႊဲေရာက္ရွိလာတဲ့ အမ်ဳိးသမီးမ်ားနဲ႔ အျမင္ဖလွယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကပါတယ္။
ပညာတတ္အမ်ဳိးသမီးတေယာက္လည္းျဖစ္ၿပီး နာမည္ႀကီးအႏုပညာရွင္တဦးလည္းျဖစ္တဲ့ အရြယ္ေရာက္အမ်ဳိးသမီးတဦးကို က်မတုိ႔ စကားေျပာဖုိ႔ ႀကိဳးစားၾကည့္တဲ့အခါမွာ သူဟာ ကေမၻာဒီးယားႏုိင္ငံ နာမည္ေက်ာ္ ANGKOR WAT ဘုရားကို ဖူးခဲ့ရစဥ္ ဘုရားဌာပနာမ်ားရွိတဲ့ေနရာကို မတက္ခဲ့ပါဘူးတဲ့။ တက္ခြင့္ရွိေပမယ့္ သူကိုယ္တုိင္ကကို မတက္ခ်င္တာ၊ မတက္သင့္ဘူးလို႔ ထင္ေနတာပါတဲ့။
သူ႔ကိုၾကည့္ရတာလည္း က်မတုိ႔နဲ႔ စကားေျပာရာမွာ ေတာ္ေတာ္လန္႔ေနတဲ့ပံုေပၚေနပါတယ္။ စိတ္က်ဥ္းၾကပ္ၿပီး တုိက္စစ္ (သို႔မဟုတ္) ခံစစ္တခုခုအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားပံုလည္း ရပါတယ္။ က်မတုိ႔ကလည္း ႏုိင္ငံေရးစကားမေျပာဘူး၊ လက္ရွိစစ္အစုိးရကို ဘယ္လိုျမင္သလဲဆုိတာေတြ မေမးဘူးဆုိတဲ့ နားလည္မႈနဲ႔ ျပည္တြင္းက ထြက္လာတဲ့လူေတြကို ေတြ႔ဆံုၾကတာပါ။ က်မတုိ႔အေနနဲ႔ သူတုိ႔နဲ႔ မိတ္ေဆြလုပ္ခ်င္တာ အဓိကပါ။ ဒါနဲ႔ပဲ သူ႔ကို အားနာနာနဲ႔ အဲဒီေန႔စကား၀ိုင္းကို ေရာက္တတ္ရာရာနဲ႔ အဆံုးသတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေန႔က သူျပန္သြားေတာ့ ငယ္စဥ္ကတည္းက မိဘေတြ ေတာခိုရာမွာပါခဲ့လို႔ ေတာထဲမွာ ျဖစ္သလို ေျပာက္က်ားပညာေရးစနစ္နဲ႔ စခန္းသြားခဲ့ရတဲ့ အခု ၁၇ ႏွစ္အရြယ္ရွိေနၿပီျဖစ္တဲ့ က်မတုိ႔ရဲ့ရံုးက လက္ေထာက္အကူ ေကာင္မေလးကေတာ့ “ေမးခြန္းထုတ္ျခင္းဟာ အေျဖရျခင္းရဲ့ ေသာ့ခ်က္ဆုိ.. အခုေတာ့ ဘာမွလည္း ေမးခြန္းျပန္မထုတ္ၾကပါလား” လို႔ က်မတုိ႔ကို အျပစ္တင္ပါတယ္။
“အန္တီတုိ႔ မ်က္ရိပ္မ်က္ကဲမျပေနရင္ သမီးက ေမးခြန္းေမးေတာ့မလို႔” လို႔လည္း သူက ဆက္ေျပာပါေသးတယ္။ က်မက ဒီကေလးမ အျပစ္တင္စကားကို လက္ခံရင္းနဲ႔ပဲ “ကဲ ေမးခြင့္ရမယ္ဆုိရင္ သမီးက ဘာေမးမလို႔လဲ” လို႔ ၿပံဳးရယ္စေနာက္ရင္း ေမးလုိက္ပါတယ္။ သူက “အန္တီရယ္ အန္တီ့လို ပညာတတ္ၿပီး ေအာင္ျမင္မႈေတြ အမ်ားႀကီးရေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီးႀကီးတေယာက္က ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယုတ္ညံ့တယ္လို႔ စိတ္မလံုစရာ ဘာအေၾကာင္းေတြမ်ားရွိလို႔လဲ” လို႔ ေမးလုိက္မွာေပါ့တဲ့။
“ဘုရား.. ဘုရား။ ေမးမ်ားေမးျဖစ္ခဲ့ရင္ က်မတုိ႔သြားရမယ့္ခရီး ဒီထက္ပိုေ၀းသြားပါဦးမယ္”လို႔သာ ေတြးမိရင္း ျမန္မာႏုိင္ငံက အမ်ဳိးသမီးမ်ား ဒီအျဖစ္အပ်က္ကို က်မတုိ႔နဲ႔အတူ စဥ္းစားၾကဖုိ႔ ေ၀မွ်လုိက္ပါရေစ။
ကိုးကား
၁။ Bangkok Post ႏွင့္ Nation သတင္းစာမ်ားမွ သတင္းမ်ား
၂။ Bangkok Post မွ Sanitsuda Ekachai ေရးသည့္ Debate not demagogues (၂၉-၇-၂၀၀၄)
၃။ Bangkok Post မွ Anucha Charoenpo ေရးသည့္ Senator’s Candour Angers Society (၂၆-၇-၂၀၀၄)
၄။ Bangkok Post ၏ Sanitsuda ေရးသားသည့္ Forcing Change doesn’t work (၈-၇-၂၀၀၄)
ျမန္မာ့အမ်ဳိးသမီးသမဂၢ (BWU) မွ စီစဥ္ထုတ္ေ၀သည့္ ခ်ဳိးလင္းျပာအမ်ဳိးသမီးစာေစာင္ အမွတ္ ၃/၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလထုတ္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ ေဆာင္းပါးရွင္ ေမတာရာ၏ “အမ်ဳိးသမီးမ်ားမ၀င္ရ”ေဆာင္းပါးအား ျပန္လည္ေဖာ္ျပပါသည္။
