ခေါင်းပုံဖြတ် အကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ ကြုံနေရတဲ့ အိမ်အကူအလုပ်သမားများ

ရှင်ငြိမ်း

လာမယ့် ဇွန်လ ၁၆ ရက်နေ့ဟာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အိမ်အကူအလုပ်သမားများနေ့ဖြစ်ပါတယ်။ အိမ်တွင်းအလုပ်လို့ခေါ်တဲ့ အိမ်အကူအလုပ်သမားအများစုဟာ အမျိုးသမီးတွေဖြစ်ကြပြီး အိမ်အကူအလုပ် က မရှိမဖြစ်တဲ့ အလုပ်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ အိမ်အကူအလုပ်ဟာ ချက်ပြုတ်ခြင်း၊ သန့်ရှင်းရေး၊ ကလေး ကြည့်ရှုစောင့်ရှာက်ခြင်း၊ သက်ကြီးရွယ်အိုပြုစုခြင်းနဲ့ အိမ်ထိန်းသိမ်းခြင်းအလုပ်တွေကို လုပ်ကိုင်ကြရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ရဲ့လုပ်အားကို တန်ဖိုးထားမှုနည်းပြီး ထိုက်သင့်တဲ့အသိအမှတ်ပြုမှုလည်း မရရှိကြပါဘူး။

အိမ်အကူအလုပ်သမားတွေဟာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေကို ပေးနေရပေမယ့် အများစုက တော့ သူတို့အလုပ်လုပ်နေတဲ့အိမ်တွေမှာ အနိုင်ကျင့်မှုနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ကြုံတွေ့ရလေ့ရှိပါ တယ်။ ယခင်ကတော့ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနကို တိုင်လို့ရပေမယ့် ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းပြီးချိန်မှာတော့ ကူရာမဲ့အခြေအနေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတာပါ။

ဒီအကြောင်းတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး အိမ်အကူအလုပ်သမားတွေကို စွမ်းရည်မြှင့်သင်တန်းတွေပေးနေသလို အလုပ်သမားတွေ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ကျား၊ မအခြေပြုအကြမ်းဖက်မှုတွေအတွက် (Counseling) နှစ် သိမ့်ဆွေးနွေးမှုတွေ ပြုလုပ်ပေးနေတဲ့ Three Good Spoons ရဲ့ ဥက္ကဌ ဒေါ်သွယ်မိုးသူကို HI က ဆက် သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

မေး – အိမ်အကူအလုပ်သမားတွေရဲ့အကြမ်းဖက်ခံရမှုတွေနဲ့ပတ်သက်လို့ Counseling လို့ခေါ်တဲ့နှစ် သိမ့်ဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်ပေးတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဘယ်လိုကြောင့်လုပ်ဖြစ်သွားတယ်ဆိုတာ ပြောပြ စေချင်ပါတယ်ရှင့်။
ဖြေ – အာဏာသိမ်းပြီးတော့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့အခြေအနေအရ အရမ်းကြီးစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာမှာ ထိခိုက် မှုတွေရှိလာတယ်။ ကျမတို့ရဲ့ ၁၆ ရက်တာသင်တန်းမှာလည်း အမျိုးသမီးတွေ ဘယ်လိုခံစားနေရလဲ။ ဘယ်လိုအခက်အခဲတွေရှိနေလဲဆိုတာ အများကြီးတွေ့လာရတယ်။ အဓိကကတော့ GBV (Gender Based Violence) လို့ခေါ်တဲ့ကျား၊ မအခြေပြုအကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် ငြိမ်း (Counseling) ကို ချိတ်ပြီး တွေ့ဆုံနှစ်သိမ့်ပေးမှုတွေ လုပ်ပေးဖြစ်တယ်။ ဒီလိုလုပ်ပေးလာတာကတော့ ၂ နှစ်လောက် တော့ရှိသွားပြီ။ အဲ့ဒါကတော့ အိမ်အကူအလုပ်သမားတွေကို ပေးတဲ့သင်တန်းနဲ့တော့ မသက်ဆိုင်ဘူး။ ကျမတို့ ပုံမှန်ဆိုရင် ၂ လတစ်ခါ၊ ၃ လတစ်ခါလောက် အမျိုးသမီးတွေ့ဆုံပွဲတွေ ပေးလုပ်ဖြစ်တယ်။

မေး – ဒီလိုတွေ့ဆုံပွဲတွေက အိမ်အကူအမျိုးသမီးတွေအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှု ဘယ်လိုရှိသလဲရှင့်။

ဖြေ – ဒီလိုလုပ်ပေးတာက ဘယ်လိုအကျိုးသက်ရောက်မှုရှိလဲဆိုရင် အမျိုးသမီးတွေက များသောအား ဖြင့် အလုပ်နှစ်ခု လုပ်ရတယ်။ အပြင်ထွက်အလုပ်လုပ်ရလည်း ပြန်လာတာနဲ့ အိမ်အလုပ်လုပ်ကြ ရတယ်။ နောက်တခြားအပူတွေကြောင့်လည်း စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာမှာ ထိခိုက်မှုရှိတယ်။ စိတ်ဓါတ်ကျတယ်။ တချို့က အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုခံရတယ်။ တချို့က အလုပ်အကိုင်တွေ အဆင်မပြေတာတွေရှိတယ်။ အဲဒီလိုမျိုးအမျိုးသမီးတွေကို ကျမတို့က GBV နဲ့ပတ်သက်တာ နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးပေးတာတွေ လုပ်ပေး တယ်။ ဘာလို့ဆို ဒီသင်တန်းလေးက သူတို့အတွက် ရင်ဖွင့်စရာနေရာလေးတစ်ခုဖြစ်နေတယ်။ ရောက် လာရင်လည်း သူတို့အဆင်မပြေတာတွေ ပြောပြကြတယ်။ အဲဒီအပေါ်မှာ အခြေခံပြီးတော့ နှစ်သိမ့် ဆွေးနွေးတာတွေ လုပ်ပေးတယ်။ နောက် GBV နဲ့ပတ်သက်တဲ့ အသိပညာပေးတာတွေ ဒါတွေနဲ့ပတ် သက်ပြီးလည်း နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးတာတွေ လုပ်တယ်။ အဲဒီလိုလုပ်ပေးတော့ အမျိုးသမီးတော်တော် များများက လာချင်ကြတယ်။ ဘာလို့ဆို သူတို့ဒီကိုရောက်လာရင် စိတ်ခွန်အားရကြတယ်။ ဒါတွေက တော့တိုးတက်လာတဲ့အကြောင်းအရာဖြစ်တယ်။ ကျမတို့ ပထမဆုံးတွေ့ဆုံပွဲလေးလုပ်တော့ ကရင်နီ ဘက်က အမျိုးသမီးတစ်ယောက်လာတက်တယ်။ သူ့မှာသမီးလေးနှစ်ယောက်ရှိတယ်။ သူ့အမျိုးသားက အရက်သောက်တယ်။ မိသားစုကို ရှာဖွေကျွေးမွေးတာမရှိတဲ့အပြင် မိန်းမကိုလည်း ရိုက်တယ်။ အဲဒီ တော့ သူကအပြင်အလုပ်လည်း လုပ်ရတယ်။ ကလေးတွေရဲ့ဝေယျာဝစ္စ လုပ်ရတယ်။ ဒီကြားထဲမှ အမျိုးသားက အရက်မူးပြန်လာရင် သူ့ကိုနှိပ်စက်တယ်။ သူ့ကိုကြည့်လိုက်ရင် စိတ်ရော ခန္ဓာကိုယ်ရော က အရမ်းကြီးစိတ်ဓါတ်ကျနေတာ သိသာတယ်။ သူက ကျမတို့ရဲ့ ၁၆ ရက်တာသင်တန်းကို လာတက် တာ။ အဲဒီမှာ ကျမတို့က ဒီတွေ့ဆုံပွဲရှိတယ်။ စိတ်ဝင်စားရင် လာတက်လို့ရတယ်ဆိုလို့ သူက လာတက် တာပေါ့။ အဲဒီပွဲမှာ သူနှိပ်စက်ခံရတဲ့အကြောင်းတွေပြောပြတော့ ကျမတို့ကလည်း ဘယ်လိုမျိုး ကာ ကွယ်သင့်တယ်။ ဘယ်လိုကျော်လွှားသင့်လဲဆိုတာ အကြံပေးတယ်။ အားလုံးကလည်း သူ့ကို အားပေး ကြတယ်။ အဲဒီတော့ သူစိတ်ခွန်အားရသွားတယ်။ သူ့အမျိုးသားကိုလည်း သေချာပြန်ဆွေးနွေးတာတွေ လုပ်နိုင်လာတယ်။

မေး – အာဏာသိမ်းမှုမဖြစ်မီ အိမ်အကူတွေရဲ့အခြေအနေကို သိပါရစေရှင့်။

ဖြေ – အာဏာမသိမ်းမီက ကျမတို့သင်တန်းကျောင်းကနေ သင်တန်းပေးလိုက်တယ်။ အဓိကကတော့ ကျမတို့က နိုင်ငံခြားသားအလုပ်ရှင်တွေနဲ့ ပြန်ချိတ်ပေးတာပေါ့။ ပြောရမယ်ဆိုရင် မြန်မာအလုပ်ရှင်နဲ့ နိုင်ငံခြားသားအလုပ်ရှင်တွေမှာ အခွင့်အရေးလည်း တော်တော်ကွာတယ်။ ရပိုင်ခွင့်လည်း မတူဘူး။ ဒါပေမယ့် ကျမတို့က အလုပ်ရှင်နဲ့တိုက်ရိုက်ချိတ်ပေးတာဆိုတော့ အခွင့်အရေးလည်း အပြည့်ရတယ်။ လစာဆိုလည်း အပြည့်အဝရကြတယ်။ နားချိန်တို့ နားရက်တို့ဆိုလည်း အပြည့်အဝရတယ်။ ဒါပေမယ့် မြန်မာအလုပ်ရှင်တွေကျတော့ ရသင့်ရထိုက်တဲ့လစာမရဘူး။ ခွင့်ရက်တွေဆိုလည်း အရမ်းစကားပြောရ တယ်။ တော်တော်ကြီးသဘောကောင်းတဲ့အလုပ်ရှင်မှ ခွင့်ရက်တွေပေးတယ်။ များသောအားဖြင့် ခွင့် ရက်တို့၊ အလုပ်နားချိန်တို့၊ မရကြတာများတယ်။ ကျမတို့ဆီက သင်တန်းဆင်းသွားတဲ့သင်တန်းသူ တွေဆိုရင် နိုင်ငံခြားသားအလုပ်ရှင်တွေနဲ့ အလုပ်လုပ်ချင်ကြတာများတယ်။ အလုပ်သမားဘက်က ကြည့်ရင် ကျွမ်းကျင်မှုက အရမ်းကွာသွားပြီ။ အချက်အပြုတ်ဆိုရင် သူတို့ဘယ်လိုနည်းလမ်းတကျချက် ရမလဲဆိုတာသိတယ်။ သန့်ရှင်းရေးဆိုလည်း နည်းစနစ်တကျလုပ်တတ်သွားတယ်။ အနည်းဆုံးအခြေခံ လုပ်ရည်ကိုင်ရည်ရှိသွားတယ်။ အဲလိုဆိုတော့ နိုင်ငံခြားသားအလုပ်ရှင်တွေနဲ့ချိတ်ပေးရတာ ပိုအဆင်ပြေ တယ်။ နောက်တစ်ခုက သူတို့က ရပိုင်ခွင့်တွေလည်း မြန်မာအလုပ်ရှင်တွေနဲ့ထက်စာရင် ပိုပြီးတော့ရ တယ်။
မေး – အာဏာသိမ်းဖို့ ကြိုးပမ်းစဉ်ကာလမှာ အိမ်အကူတွေအနေနဲ့ ဘယ်လိုပြောင်းလဲမှုတွေနဲ့ ကြုံနေ ရပါသလဲ။
ဖြေ – အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ တော်တော်များများနိုင်ငံခြားသားတွေက မြန်မာပြည်ကနေ ထွက် သွားတယ်။ အခုဆိုနိုင်ငံခြားသားမရှိသလောက်နည်းသွားတယ်။ အဲဒီတော့ နိုင်ငံခြားသားအိမ်မှာ အလုပ် လုပ်တဲ့သူတွေက အလုပ်တွေပြုတ်ကြတယ်။ တချို့ကျတော့ အလုပ်မပြုတ်ပေမယ့် အလုပ်ချိန်လျော့ သွားတာနဲ့အတူ လုပ်ခလစာလည်း လျော့သွားတယ်။ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ ထိခိုက်မှုကတော့ တော်တော်များများရှိတယ်။ နိုင်ငံခြားသားတွေမရှိတော့ မြန်မာအလုပ်ရှင်တွေက ကျမတို့ဆီမှာ လာရှာတယ်။ ကျမတို့က ချိတ်ပေးပေမယ့် အဆင်မပြေတာက လုပ်ခလစာ၊ အလုပ်ချိန်၊ နားရက် စတာတွေ အပြည့်မရတော့ အဆင်မပြေတာတွေများတယ်။ အဲဒီတော့ အလုပ်သမားတော်တော် များများက ရသင့်ရထိုက်တာတွေ မရကြဘူး။ နောက်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်မှာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အနိုင်ကျင့်ခံရတာတို့ လုပ်ငန်းခွင်မှာ အကြမ်းဖက်ခံရတို့ဖြစ်လာရင် အရင်ကတော့ အလုပ်သမားဝန်ကြီး ဌာနမှာတိုင်လို့ရတယ်။ အခုဆိုရင် ဘယ်မှာတိုင်ရမလဲဆိုတာ မသေချာမရေရာတဲ့ပုံစံ။ သွားတိုင်ခဲ့ရင် လည်း ထိထိရောက်ရောက်အရေးယူခံရတာမရှိဘူး။ ပြောမယ်ဆိုရင် အလုပ်ရှင်ဘက်က အနိုင်ရတာများ တယ်။ အဲဒီတော့ အိမ်အကူအမျိုးသမီးတော်တော်များများက အနိုင်ကျင့်နှိပ်စက်ခံရတာ တော်တော်များ တယ်။ အဲဒါတွေပဲ ကြုံရတာများတယ်။ အခုနောက်ပိုင်းကျတော့ အမှုအနေနဲ့တက်လာတဲ့ အကြမ်း ဖက်မှုတော့မရှိဘူး။ မသိမသာအနိုင်ကျင့်ခံရတာမျိုးဖြစ်တော့လေ။ မသိမသာဆိုတာက အလုပ်ရှင်က ဆူပူကြိမ်းမောင်းတာ၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက်တော့မဟုတ်ဘူး။ နားပူနားဆူဖြစ်အောင်လုပ်တာပေါ့။ ဒီလို နှုတ်နဲ့အကြမ်းဖက်တာတွေကတော့ အိမ်အကူအလုပ်သမားတွေ အများဆုံးကြုံရတဲ့ပြဿနာတွေပေါ့။
မေး – အဲဒီလို အိမ်အကူအလုပ်သမားတွေအနေနဲ့ အကြမ်းဖက်ခံရတာရှိလာရင် ဘယ်လိုဖြေရှင်းပေး သလဲရှင့်။
ဖြေ – ပြဿနာတွေဖြစ်လာရင်တော့ ရှေ့နေတွေနဲ့ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ပဉ္စမမဏ္ဍိုင်က အခမဲ့ကူညီပေးတယ်။ ရုံးတွေ၊ ဂတ်တွေမသွားနိုင်ဘူး။ အထူးသဖြင့် အိမ်တွင်းအလုပ်သမားတွေ အကြမ်းဖက်ခံရတယ်ဆိုရင် အဲဒီရှေ့နေတွေနဲ့ တိုင်ပင်တယ်။ ဒီအလုပ်သမားကိုလည်း ရှေ့နေနဲ့ပေးတွေ့တယ်။ အလုပ်သမားကို အကြံတွေပေးတယ်။ နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးမှုပေးတယ်။ အဓိကကတော့ ရုံးတွေ၊ ဂတ်တွေအထိ မသွားဘဲနဲ့ အလုပ်ရှင်နဲ့သေချာညှိခိုင်းတာပေါ့။ နှစ်ဦးနှစ်ဖက်အဆင်ပြေအောင်တော့ လုပ်ပေးရတာပေါ့။ အိမ်အကူ အလုပ်ကို ခုမှစလုပ်တဲ့အမျိုးသမီးလေးတွေက အိမ်နဲ့ဖုန်းမပြောရ၊ လွတ်လပ်မှုမရှိလို့ သူတို့အဆင်မပြေ ကြဘူး။ အလုပ်သမားတွေကလည်း ဒီအလုပ်ကို လုပ်ချင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ အလုပ်ရဲ့သဘောသဘာဝကို သေသေချာချာမသိဘူး။ အဒီလိုမသိတဲ့သူရတဲ့ အလုပ်ရှင်တွေကျတော့ စိတ်တိုင်းမကျဘူးပေါ့။ အဲဒီ တော့ အလုပ်ရှင်တွေက သူတို့ပေးထားတာနဲ့တန်အောင်လုပ်ဖို့ ဖိအားပေးတယ်။ အလုပ်သမားဘက်က လည်း သူတို့ကိုနည်းနည်းတော့ လွတ်လပ်ခွင့်ပေးပေါ့။ ဥပမာ ဖုန်းသုံးတာဖြစ်ဖြစ်၊ အိမ်ဆက်သွယ်တာ ဖြစ်ဖြစ်၊ နားရက်ပေးတာဖြစ်ဖြစ်ပေါ့။ နှစ်ဦးသဘောတူ သေချာညှိနိုင်ရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် အများအားဖြင့်က မညှိကြတာများတယ်။ နောက်တစ်ခုက ခေါင်းပုံဖြတ်တာလည်းရှိတယ်။ စာချုပ်တုန်းကတော့ ဒီလစာနဲ့ဆိုပြီး လကုန်တော့မှ အပြည့်မပေးတာပေါ့။ ဟိုဟာဖြစ်လို့ ဖြတ်တာတို့ ဒီဟာဖြစ်လို့ဖြတ်တာတို့ အဲ့ဒါတွေလည်း ကျမတို့ကြုံတွေ့ရတာရှိတယ်။ ပြဿနာဖြစ်လာပြီဆိုရင် အလုပ်ရှင်တွေက နင်တို့တိုင်ချင်တဲ့နေရာတိုင်၊ ငါတို့မှာ အဆက်အသွယ်တွေရှိတယ်။ ငါတို့မကြောက် ဘူးတဲ့။ ဒါလည်းခြိမ်းခြောက်တာပဲလေ။

မေး – အာဏာသိမ်းပြီး ၄ နှစ်ကျော်ကာလမှာ အမျိုးသမီးတွေ အိမ်အကူအနေနဲ့ နိုင်ငံခြားထွက် အလုပ် လုပ်ကြသူများလာသလားရှင့်။ အဲ့ဒီအခြေအနေလည်း ရှင်းပြပေးပါဦး။

ဖြေ –  အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ အိမ်အကူအနေနဲ့ နိုင်ငံခြားထွက်တဲ့အမျိုးသမီးတွေ တော်တော် များလာတယ်။ တချို့ဆိုရင် အသက်မပြည့်သေးဘဲ လိမ်ပြီးခိုးထွက်တာလည်းရှိတယ်။ ဘာလို့ဆို မြန်မာ ပြည်မှာက အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတော်တော်ရှားသွားပြီလေ။ တချို့က အတန်းပညာမတတ်လို့ တချို့ကလည်း တခြားအလုပ်အတွက် ငွေကြေးမတတ်နိုင်လို့၊ အဲဒီတော့ ကျမတို့အိမ်တွင်းအလုပ်ကနေ အကြွေးစနစ်နဲ့သွားတယ်။ တော်တော်များများအိမ်အကူအမျိုးသမီးတွေက ပြည်ပကို ထွက်အလုပ်လုပ် တာ ပိုများလာတာပေါ့။ အသက်အရွယ်အပိုင်းအခြားကတော့ ၁၉ နဲ့ ၂၀ ဝန်းကျင်တွေ နိုင်ငံခြားထွက်တာ များလာတယ်။
မေး – နောက်ဆုံးအနေနဲ့ထပ်ဖြည့်ပြောချင်တာရှိရင်လည်းပြောပေးပါဦး။

ဖြေ – အိမ်အကူအလုပ်သမားတွေဟာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ဝန်ဆောင်မှုတွေကို ပေးဆောင်နေရပေမယ့် အများစုက သူတို့အလုပ်လုပ်နေတဲ့ အိမ်တွေမှာအနိုင်ကျင့်တာတွေနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ကြုံနေရ တယ်။ ဒီအတွက် ဘာအကာအကွယ်မှလည်း သူတို့မရကြဘူး။ ခြိမ်းခြောက်ခံရတယ်။ မလုံခြုံဘူး။ လုပ်ခလစာတွေလည်း ခေါင်းပုံဖြတ်ခံနေရတယ်။ သူတို့လိုအပ်နေတာကတော့ လုံခြုံတဲ့လုပ်ငန်းခွင်၊ မျှတတဲ့လုပ်ခလစာတွေဖြစ်တယ်။ Three Good Spoons က ၂၀၁၇ ခုနှစ်မှာ အိမ်အကူအလုပ် သမားသင်တန်းကျောင်းကို စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါတယ်။ သင်တန်းကာလကို ၁၆ ရက်သတ်မှတ်ထားပြီး သင်တန်းမှာ စာတွေ့အပြင် လက်တွေ့လည်း အခမဲ့သင်ကြားပေးနေတာပါ။ သင်တန်းချိန်က မနက် ၁၀ နာရီကနေ ညနေ ၃ နာရီအထိဖြစ်ပြီး နေ့လယ်စာကျွေးပါတယ်။ ဒါအပြင် သင်တန်းသားတွေအတွက် လိုအပ်တဲ့ ဖတ်စာအုပ်တွေ၊ ဗလာစာအုပ်တွေနဲ့ ဘောပင်ကအစ အခမဲ့ပေးပါတယ်။ သင်တန်းပြီးလို့ အလုပ်လျှောက်တဲ့အခါ အထောက်အကူဖြစ်စေဖို့ ဘယ်သင်တန်းတွေ တတ်မြောက်ကျွမ်းကျင်ကြောင်း အောင်လက်မှတ်လည်း ပေးပါတယ်။